(လင္းထက္ေဆြ-စုစည္း ေလ႕လာတင္ျပသည္)
ဗုဒၶဘာသာ၀င္သူေတာ္စင္ေတြ အတြက္ ဘ၀ ရဲ႕ပန္းတိုင္ ဟာ ဘာလဲ ဓမၼက်င္႔စဥ္ခရီးလမ္း ရဲ႕ အဆံုး ဟာဘာလဲ လို႔ ေမးရင္ နိဗၺာန္ လို႔ ပဲ ေျဖဆိုၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ေတြ အၾကားမွာ နိဗၺာန္ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ခံယူခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါတယ္။
အခ်ိဳ႕ ကလဲ နိဗၺာန္ ဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ က်င္႔ႀကံအားထုတ္ၿပီးမွ ေတြ႕ ႏိုင္တဲ႔ ဓမၼတရား ျဖစ္လို႔ နိဗၺာန္ အေၾကာင္း ကို ေျပာဆို ေဆြးေႏြးေနၾကတာ ဟာ သိပ္ အက်ိဳးမရွိလွဘူးလို႔ ျမင္ၾကတယ္။ အခ်ိဳ႕ ကေတာ႔ မိမိ ကိုးကြယ္က်င္႔သုံးတဲ႔ ဘာသာတရား ရဲ႕ ေနာက္ဆံုး ပန္းတိုင္ ဟာ ဘယ္လို သေဘာသဘာ၀ ရွိသလဲ ဆိုတာ အႏုမာနသိေလာက္နဲ႔ ေတာ႔ သိသင္႔တယ္လို႔ ျမင္ၾကတယ္။ ဒါမွလဲ ကိုယ္ က ဘယ္ကို ဦးတည္ၿပီးသြားေနတယ္ ဘာအတြက္ က်င္႔ႀကံအားထုတ္ေနၾကရတယ္ ဆိုတာ အဓိပၸါယ္ ရွိလိမ္႔မယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။
ဟုတ္ၿပီ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ေတြ ရဲ႕ ပန္းတိုင္ဟာ နိဗၺာန္ ပဲ လို႔လဲ သိရၿပီ။ ဒီနိဗၺာန္ တရား ကို လဲ ဘာဆိုတာ သိခ်င္တယ္ သိထိုက္တယ္ လို႔လဲ ျမင္ၿပီ ဆိုရင္ ေနာက္တစ္ဆင္႕တက္လို႔ နိဗၺာန္ ဆိုတာ ဘာလဲ လို႔ ေမးရင္ နိဗၺာန္ ဆိုတာ ဒုကၡ ရဲ႕ အေၾကာင္းတရား ျဖစ္တဲ႕ တဏွာ ဥပါဒါန္တရား ေတြ အၾကြင္းမဲ႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ျခင္း နဲ႔ ယင္းရဲ႕ အက်ိဳးဆက္တရား ျဖစ္တဲ႔ ဥပါဒါနကၡႏၶာေတြ အၾကြင္းမဲ႔ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ျခင္း လို႔ ပဲ ေျဖဆိုၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဗၺာန္တရားရဲ႕ ဂုဏ္လကၡဏာမ်ား
ဒီထက္ေနာက္တစ္ဆက္ထပ္တက္လို႔ တဏွာ ဥပါဒါန္တရား ေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေၾကာင္း ျဖစ္တဲ႕ နိဗၺာန္ ရဲ႕ သေဘာ သဘာ၀ ေတြ က က ဘာေတြမ်ား လဲ လို႔ ထပ္ေမးခဲ႕ ရင္ေတာ႔ ကိယ္႔ အသိက ေတာ္ေတာ္ေလး ေ၀ေ၀၀ါး၀ါး ျဖစ္သြားၿပီ လို႔ထင္တယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ေတြ အေနနဲ႔ အားလံုး သေဘာတူညီတဲ႔ နိဗၺာန္ အယူအဆ တစ္ခု ကို ဒီ ကေန႔အထိ မရ ႏိုင္ၾကေသးလို႔ ပါပဲ။ အမ်ားအားျဖင္႔ေတာ႔ ကိုယ္ဖတ္ဖူး မွတ္ဖူးတဲ႕ နိဗၺာနတရားရဲ႕ ဂုဏ္လကၡဏာေတြ ကို ပဲ ရြတ္ဆိုျပၾက မွာ အမွန္ပါပဲ။ ထိုထို ဓမၼစာေပေတြ မွာေတာ႔ နိဗၺာန္တရားရဲ႕ ဂုဏ္လကၡဏာေတြ ကို အမ်ိဳးအမည္နာမ (၈၀) ေလာက္ အခုလို ေဖၚျပထား တာ ေတြ႕ ရပါတယ္။
၁။ မာန္မယစ္ရာ နိဗၺာန္။ (မဒနိမၼဒေနာ)
၂။ တဏွာမြတ္သိပ္ျခင္းကို ပယ္ေျဖာက္ရာ နိဗၺာန္။ (ပိပါသ၀ိနေယာ)
၃။ ကာမဂုဏ္ အာလယကို အႂကြင္းမဲ့ခြာရာ နိဗၺာန္။ (အာလယသမုဂၣါေဋာ)
၄။ ၀ဋ္သံုးပါးမွ ကင္းျပတ္ရာ နိဗၺာန္။ (၀႗ဳပေစၦေဒါ)
၅။ တဏွာကုန္ၿငိမ္းရာ နိဗၺာန္။ (တဏွာကၡေယာ)
၆။ ရာဂကင္းလြတ္ရာ နိဗၺာန္။ (၀ိရာေဂါ)
၇။ တဏွာ၏ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္။ (နိေယာေဓာ)
၈။ အျမဲခိုင္ခန္႔ေသာ နိဗၺာန္။ (ဓု၀ံ)
၉။ အိုျခင္းမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အဇရံ)
၁၀။ သံသရာခ်ဲ႕တတ္ေသာ တရားမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (နိပၸပဥၥံ)
၁၁။ မေဖာက္မျပန္ မွန္ကန္ေသာ နိဗၺာန္။ (သစၥံ)
၁၂။ သံသရာ၏ ဟိုမွာဘက္ကမ္းျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ပါရံ)
၁၃။ ဉာဏ္ႏံု႔သူတို႔ အလြန္ျမင္ႏိုင္ခဲေသာ နိဗၺာန္။ (သုဒုဒၵသံ)
၁၄။ ကိေလသာကင္းေ၀း ခ်မ္းေအးေသာ နိဗၺာန္။ (သိ၀ံ)
၁၅။ ေသျခင္းကင္းရာ နိဗၺာန္။ (အမတ)
၁၆။ ၿငိမ္းခ်မ္းရာ ေဘးကင္းရာ နိဗၺာန္။ (ေခမံ)
၁၇။ သခၤါရကင္းဖြယ္ အံ့ဖြယ္သူရဲ မျဖစ္ဖူးေသာ နိဗၺာန္။ (အဗၻဳတံ)
၁၈။ ေဘးမရွိေသာ ေႏွာက္ယွက္ပူပန္ျခင္းကင္းရာ နိဗၺာန္။ (အနီတိကံ)
၁၉။ ၀ဋ္ဆင္းရဲမွ ေစာင့္ေရွာက္ရာ နိဗၺာန္။ (တာဏံ)
၂၀။ ေဘးရန္လြတ္ေရွာင္း ပုန္းေအာင္းရာ နိဗၺာန္။ (ေလဏံ)
၂၁။ ၾသဂမလႊမ္းေသာ ကြၽန္းတည္းဟူေသာ နိဗၺာန္။ (ဒီပံ)
၂၂။ ကိေလသာမွ စင္စစ္ စင္ၾကယ္ေသာ နိဗၺာန္။ (၀ိသုဒၶိ)
၂၃။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ ေတာင့္တအပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (၀ရံ)
၂၄။ သိမ္ေမြ႔ႏူးညံ့ေသာ နိဗၺာန္။ (နိပုဏံ)
၂၅။ အေၾကာင္းတရား မျပဳျပင္အပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အသခၤတ)
၂၆။ ကိေလသာမွ လြတ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ေမာေကၡာ)
၂၇။ အထူးသျဖင့္ ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ေသေ႒ာ)
၂၈။ အတုမရွိ အလြန္ျမတ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အႏုတၱေရာ)
၂၉။ ေလာကသံုးပါး၏ ဆံုးရာ နိဗၺာန္။ (ေလာကႆေႏၲာ)
၃၀။ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္မႈ သေဘာတို႔ မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အကတ)
၃၁။ မီး ၁၁ ပါး တို႕ ေၾကာင္႔ မတုန္လႈပ္ရာ နိဗၺာန္။ (အကမၸိတ)
၃၂။ ကံ အေၾကာင္းတရား အက်ိဳးတရား တိုပ မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အကမၼဇ)
၃၃။ မကုန္ခမ္းႏိုင္ေသာ နိဗၺာန္။ (အကၡယ)
၃၄။ ပ်က္စီးျခင္း အလ်ဥ္းမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အကၡရ)
၃၅။ အျပစ္အနာအဆာမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အကာစ)
၃၆။ အခ်ိန္ကာလ မေရြးမ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္ရာ ျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အကာလိက)
၃ရ။ ကိေလသာတို႔ မႏွိပ္စက္အပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အကိဥၥန)
၃၈။ ေၾကာက္ဖြယ္ေဘးဘ်မ္းတို႔ ကင္းရာ ကုန္ရာ နိဗၺာန္။ (အကုေတာဘယ)
၃၉။ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးျခင္းမရွိလြတ္ေျမာက္ရာနိဗၺာန္။ (အကုပၸ၀ိေမာကၡ)
၄၀။ အထံုးအဖြဲ႔ အိုင္းအနာ မရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အဂ႑)
၄၁။ ယာဥ္ရထားစသည္ျဖင္႔ မသြားေရာက္ႏိုင္ေသာ နိဗၺာန္။ (အဂတ)
၄၂။ လားရာဂတိ ဟူသမွ်မွ ကင္းဆိတ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အဂတိ)
၄၃။ အရိယာမဂ္၏ အမြန္ျမတ္ဆံုးေထာက္တည္ရာ နိဗၺာန္။ (အဂၢပဒ)
၄၄။ ေလာကဓမ္တရားတို႔ေၾကာင္႔မတုန္လႈပ္ေသာ နိဗၺာန္။(အစလ)
၄၅။ စုတ္ျပတ္ေၾကြလြင္႔ျခင္းမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အစ၀နဓမၼ)
၄၆။ စိတ္ေစတသိက္တရားတို႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ နိဗၺာန္။ (အေစတသိက)
၄၇။ အရာခပ္သိမ္း၏ အဆံုးစြန္ေသာသေဘာ ျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အစၥႏ ၱ)
၄၈။ ေတြးေတာႀကံဆမႈ အားျဖင္႔မသိႏိုင္ေသာ နိဗၺာန္။ (အတကၠ၀စာရ)
၄၉။ အလြန္အကဲ သိျမင္ႏိုင္ခဲေသာ နိဗၺာန္။ (အတိဒုဒၵႆ)
၅၀။ မ်က္စိ စသည္တို႔ ျဖင္႔ မျမင္အပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အနိဒႆန)
၅၁။ ယုတ္ညံ႕ေသာတရားမ်ားမရွိရာ နိဗၺာန္။ (အနဂၤဏ)
၅၂။ မိမိ ႏွင္႔အတူ တရားတစ္ခု မရွိႏိုင္ေသာ နိဗၺာန္။ (အတုလ)
၅၃။ အဆံုး အကန္႔အသတ္အပိုင္းအျခားမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အနႏၱ)
၅၄။ ထူးကဲမြန္ျမတ္စြာ ႏွစ္သက္အပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အတိပဏီတ)
၅၅။ အခ်ည္းႏွီးတန္ဖိုးမဲ႔တရားမ်ား မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အတုစ ၦ)
၅၆။ တဏွာ၏ ကိုင္းညႊတ္မႈ မရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အနတ)
၅၇။ သံသရာအဓြန္႔ ကို ပိုင္းျခားသိေသာ နိဗၺာန္။ (အဒၶါနပရိညာ)
၅၈။ မဂ္ဥာဏ္တို႔ ျဖင္႕သာေရာက္အပ္ေသာ နိဗၺာန္။ (အတၳ)
၅၉။ ပ်င္းမုန္းၿငီးေငြ႕ဖြယ္ သခၤါရတရားမ်ား ဆိတ္ရာ နိဗၺာန္။ (အနာဒီန၀)
၆၀။ ကိေလသာခႏၶာတို႔၏ ႏွိပ္စက္ျခင္းေဘးမွ ကင္းရာ နိဗၺာန္။ (အနာဗာဓ)
၆၁။ ေပါင္းစုအားထုတ္မႈ မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အနာယူဟန)
၆၂။ ယိုစီးမႈအာသ၀တရားမ်ား ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္။ (အနာသ၀)
၆၃။ ကံႏွင္႕ယွဥ္ေသာ ၀ိရိယမရွိရာ နိဗၺာန္။ (အနာရမ ၻ)
၆၄။ ကပ္ၿငိမႈ အာလယတရားမ်ား မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အနာလယ)
၆၅။ အေၾကာင္းတို႔ေၾကာင္႔ မျဖစ္ေပၚေသာ နိဗၺာန္။ (အနိပၹႏၷ)
၆၆။ ျဖစ္ပ်က္သခၤတတရားတို႔ နိမိတ္ အျမိတ္အစြန္းတို႔ မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အနိမိတၱ)
၆၇။ ဆာေလာင္ေတာင္႔တမႈ မ်ား ကို လြန္ရာ နိဗၺာန္။ (အပၸဏီဟိတ)
၆၈။ တစ္ခုတည္းေသာ လြတ္ေျမာက္ရာတရားျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ဧကတၱ၀ိေမာကၡ)
၆၉။ ဒုကၡ၏ညင္းဆဲမႈတို႔မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အနီဃ)
၇၀။ ရန္မ်ိဳးစံုတို႕ ကင္းေ၀းရာ နိဗၺာန္။ (အနီကိတ)
၇၁။ ဥတုတရား၏ လႊမ္းမိုးျခင္းကင္းရာ နိဗၺာန္။ (အႏုတုဇ)
၇၂။ ဥပါဒါန္ ၏ စြဲလမ္းျခင္းတို႕ ခ်ဳပ္ရာ ကုန္ရာ နိဗၺာန္။ (အႏုပါဒါန)
၇၃။ ပူေဆြးေသာကတို႔ ၿငိမ္းေအးရာ နိဗၺာန္။ (အႏုပါယာသ)
၇၄။ အသစ္ျဖစ္ပြားမႈတို႔ ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္။ (အႏုပၸါဒ)
၇၅။ ကံ အက်ိဳး၀ိပါက္တို႔ ဆက္လက္ မျဖစ္ေပၚရာ နိဗၺာန္။ (အႏုပပတၱိ)
၇၆။ ေဘးအႏၱရာယ္ရန္စြယ္တို႔ မွ ကင္းေ၀းရာ နိဗၺာန္။ (အႏုပၸဒၵ၀)
၇၇။ ေလာကီတရားစုတို႔ အထက္ ျမင္႔တက္လြန္ေျမာက္ေသာ နိဗၺာန္။ (ေက၀လ)
၇၈။ မာရ္ ၅ ပါး ကို ေက်ာ္လြန္ရာ နိဗၺာန္။ (အေနာက)
၇၉။ မိမိ မွ ျပင္ပတရားတစ္ခုခု ကို မမွီခိုေသာ နိဗၺာန္။ (အပရပစၥယ)
၈၀။ မွားယြင္း သံုးသပ္မႈ တို႔ မရွိရာ နိဗၺာန္။ (အပရာမ႒)
နိဗၺာန္တရားရဲ႕ ဂုဏ္လကၡဏာေတြ ကို ၾကည္႔ ေတာ႔ ကိေလသာဒုကၡတရားေတြ နဲ႔ ျပည္႔ႏွက္ေနတဲ႔ ဘ၀သံသရာ ျပတ္စဲ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ ၿငိမ္းခ်မ္းေအးျမရာ ဆို တဲ႔ အနက္ပဲထြက္တယ္။ နိဗၺာန္တရားရဲ႕ ပကတိသေဘာ တရားကိုယ္သေဘာ ဆီ ကို ေတာ႔ မေရာက္ေသးေတာ႔ နိဗၺာန္ ဆိုတာ ဘာလဲ ဆို တဲ႔ အေျဖစစ္စစ္ ကို ေတာ႔ မရ ေသးပါဘူး။
နိဗၺာန္တရားရဲ႕ ပကတိသေဘာ တရားကိုယ္သေဘာ ကို သိဖို႔ အတြက္ ေတာ႔ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္ေတြ ဓမၼစာေပ ေတြ ကို ေမြေႏွာက္ရွာေဖြ လို႔ ရႈေထာင္႔ အမ်ိဳးမ်ိဳး က တင္ျပခဲ႕ ၾကတာ ကို ေတြ႔ ရေလတယ္။
· နိဗၺာန္ ဟာ အရွိ-ဘာ၀ တရားလား။ မရွိျခင္း-အဘာ၀တရားလား။
· နိဗၺာန္ ဟာ ဘံုဘ၀ ႒ာန တစ္ခုလား။ ဘုံဘ၀႒ာန မရွိတဲ႕ သေဘာတရား တစ္ခုလား။
· နိဗၺာန္ ဟာ ခႏၶာ ေတြ အတြင္းက တရားလား။ ခႏၶာ ေတြ အျပင္ဖက္ က တရားလား။
· နိဗၺာန္ ဟာ နဂိုကတည္းက ထာ၀ရတည္ရွိေနတဲ႔ တရားလား။ ရဟႏၱာရဲ႕ စုတိေနာင္ မွာ အသစ္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ႔တရားလား။
· နိဗၺာန္ ဟာ ကာလ လြတ္ ကာလ၀ိမုတ္တရားလား။ အတိတ္ ပစၥဳပၸန္ အနာဂတ္ တရား လား။
· နိဗၺာန္ ဟာ အျဖစ္အပ်က္ တရားေတြ မရွိတဲ႔ တရားလား။ ျဖစ္ပ်က္သေဘာေတြ ရပ္စဲသြားမႈလား။
· နိဗၺာန္ ဟာ တစ္သီးပုဂၢလ ဆန္တဲ႔ တရား လား။ အမ်ားနဲ႔ ဘံု ဆိုင္တဲ႕ ေယဘုယ် သာမညတရား လား။
ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ စာေပ ေလာကမွ နိဗၺာန္၀ါဒ (၄) ပါး
နိဗၺာန္တရားရဲ႕ ဂုဏ္လကၡဏာေတြ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္သူမွ အျငင္းမပြားၾကေပမဲ႕ အထက္ပါ ေမးခြန္းေတြ ကို ေျဖဆိုၾက ရာမွာ ေတာ႔ နိဗၺာန္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ အယူ၀ါဒ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားျခားနားသြားၾကတာ ကို ေတြ႕ ရပါတယ္။ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ စာေပ ေလာက မွာ ေတာ႔ အထင္ရွားဆံုး နိဗၺာန္၀ါဒ (၄) ပါး ကို အခုလို ေတြ႕ ရပါတယ္။
အမွတ္(၁) နိဗၺာန္၀ါဒ (နိဗၺာန္ဟူသည္ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆ)
ပထမဆံုးတင္ျပခ်င္တာ က ေတာ႔ အုတ္ဖိုဆရာေတာ္ၾကီး နဲ႔ ပထမေရႊက်င္သာသနာပိုင္ ဆရာေတာ္ၾကီး တို႔ ရဲ႕ နိဗၺာန္ ဟူသည္ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမဆံုး အာဒိကမၼိက ဒြါရသာသနာပိုင္ ျဖစ္တဲ႕ အုတ္ဖိုဆရာေတာ္ၾကီး ဟာ “စႏၵမ႑လသုကၠနိဗၺာန္စာတမ္း”ကိုေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာတမ္းမွာ ဘုရား၊ ရဟႏၱာတို႔သည္ နိဗၺာန္ျပည္သို႔ေရာက္ကာ ကံစေသာအေၾကာင္းေလးပါးတို႔ ျပဳျပင္စီရင္ျခင္းကင္းေသာ အမတ နာမ္ဝိေသသ၊ ရုပ္ဝိေသသ ျဖင့္ စံေနေတာ္မူၾကေၾကာင္း၊ ဤသို႔ယူဆပါမွ ဥေစၦဒ၊ နတၳိက၊ အၾကိယ၊ အေဟတုက၊ သႆတဒိ႒ိ တို႔မွ ကင္းလြတ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ နိဗၺာန္သို႔ေရာက္ေသာ ဘုရားရွင္ကို ပဓာနနည္း အဝုတၱသိဒၶိနည္းျဖင့္သြင္း၍ နိဗၺာန္၌သြင္း၍ နိဗၺာန္ဟုပင္ေခၚ ရေၾကာင္း ေရးသားျပဆိုခဲ႕ပါတယ္။
အုတ္ဖိုဆရာေတာ္ၾကီး နည္းတူပဲ ပထမေရႊက်င္သာသနာပိုင္ ဆရာေတာ္ၾကီး ဂမၻီရာ ဂမၻီရ မဟာနိဗၺဳတဒီပနီက်မ္းေတာ္ကို ေရးသားျပဳစုခဲ့ပါတယ္။ ဆရာေတာ္ၾကီး ရဲ႕ နိဗၺာန္၀ါဒ မွာ အဓိကထင္ရွားတဲ႕ အခ်က္ေတြ က ေအာက္ပါအတိုင္းပဲျဖစ္တယ္။
· နိဗၺာန္ဟူသည္ (၁၁) ပါးေသာ မီးအေပါင္းတို႔မွျငိမ္းေအးျခင္း ဓာတ္အစုကိုေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းနိဗၺာန္သည္ လံုးလံုးခ်ည္းဘာတစ္ခုမွ်မရွိေသာ အဇာတဘာဝမ်ဳိး မဟုတ္၊ရုပ္ၾကမ္းစြာျဖစ္ေသာ ဇာတဘာဝပံုမ်ဳိး မေပၚဘဲ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕လွသည္။
· နိဗၺာန္ထင္ရွားပံုမွာ ပရိနိဗၺာန္ျပဳမည့္ ပုဂၢိဳလ္မေပၚမီကပင္ ကမၻာကေမၻျဖစ္၍ ေနႏွင့္ေသာ အရွိမ်ဳိးမဟုတ္။
ပရိနိဗၺ ႏၱပုဂၢိဳလ္ တို႕၏ ကိုယ္ခႏၶာကိုစြဲ၍သာ ထိုခႏၶာကိုယ္က ကြယ္လြန္ေသာအခါ ျဖစ္ေပၚလာေသာ တရားထူးဝိေသသ ျဖစ္သည္။
· နိဗၺာန္သည္ ခႏၶာ၌ပင္ျဖစ္သည္။ ခႏၶာႏွင့္စပ္၍ေနသည္ဟူရာ၌ ခႏၶာႏွင့္မုခ်အားျဖင့္ မစပ္၊ ခႏၶာျငိမ္းျခင္းႏွင္သာ မုခ်စပ္သည္။ ခႏၶာမျငိမ္း မေပ်ာက္လွ်င္ နိဗၺာန္မေပၚမေရာက္လာပါ။
· နိဗၺာန္ ေရာက္ သည္ဟု ဆိုရာ၌ နိဗၺာန္ရွိရာသို႔ ပုဂၢိဳလ္ကသြားရသည္မဟုတ္ ပုဂၢိဳလ္ရွိရာသိုသာ နိဗၺာန္က ေရာက္လာေၾကာင္း
· နိဗၺာန္သို႔ေရာက္ေသာသူတို႔သည္ အလံုးစံုျပတ္ေတာက္သည့္အျဖစ္သို႔ ေရာက္၍သြားျခင္း မ်ဳိးမဟုတ္၊ မိမိတို႔ေရာက္ရာ နိဗၺဴတာ၌ပင္ မအို၊ မေသအျမဲတည္စံေနၾကရသည္။
· ပရိနိဗၺာန္ျပဳသြားေသာ ဘုရား၊ ရဟႏၱာဟူသမွ် ေပ်ာက္၍၊ ျပတ္၍မသြား၊ နိဗၺာန္၌ သႆတလည္းမဟုတ္၊ ဥေစၦဒလည္းမက်၊ မဇၨ်တၱာကာရ နက္နဲ ေသာသေဘာျဖစ္၍ အျမဲတည္ေနေတာ္မူၾကေၾကာင္း
ဒီ ဆရာေတာ္ႀကီး ေတြ ရဲ႕ နိဗၺာန္၀ါဒ မွာ ဗဟိုအခ်က္အခ်ာ အယူအဆ ကေတာ႔ နိဗၺာန္ ဆိုတာ ရုပ္နာမ္ခႏၶာေတြ အလံုးစုံကင္းမဲ႔ ခ်ဳပ္ျပတ္ သြားတဲ႔ အခ်ည္းႏွီး တုစၦ အဘာ၀ အျဖစ္ ကို ေရာက္ သြားတာမဟုတ္ဘူး ဆိုတဲ႔ အခ်က္ ပါပဲ။ ဒီလို ျဖစ္ရင္ရင္ ဗုဒၶဓမၼ ရဲ႕ ပန္းတိုင္ ဟာ အလံုးစုံကင္းမဲ႔ ခ်ဳပ္ျပတ္တဲ႔ ဥေစၦဒ၀ါဒႀကီး ျဖစ္ေနၿပီးေတာ႔ ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုးဖြယ္ တရားတစ္ခု ျဖစ္ေတာ႔မွာ မဟုတ္ေတာ႔လို႕ ပါပဲ။
နိဗၺာန္ ဆိုက္ေရာက္တဲ႔ အခါ သံသရာထဲ က ဥပါဒါနကၡႏၶာ ေတြ ဆင္းရဲဒုကၡတရားစုေတြ က အၿပီးတိုင္ခ်ဳပ္သြားေပမဲ႕လဲ ထူးျခားတဲ႔ ႏူးညံ႕သိမ္ေမြ႕တဲ႕ ရုပ္နာမ္၀ိေသသတရားေတြ နဲ႔ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာ ကို စံစားေနတဲ႔ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္ ၾကြင္းက်န္ရစ္ တယ္ လို႔ ယူဆတဲ႔ အခ်က္ က ဒီ နိဗၺာန္၀ါဒ ရဲ႕ ပဓါန အျမင္ ပါပဲ။
အမွတ္(၂) နိဗၺာန္၀ါဒ ( နိဗၺာန္ဟူသည္ တစ္သီးတစ္ျခားတည္ေနေသာ အသခၤတဓမၼ ျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆ)
ဒုတိယ နိဗၺာန္၀ါဒ ကေတာ႔ အဘိဓမၼတၳ သရူပဒီပကက်မ္းကို ျပဳစုေရးသားခဲ႕တဲ႕ ျမိဳ႕ျပင္ၾကီးဆရာေတာ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၈၉-၁၂၆၃) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ၾကီးႏွင့္ အုတ္ဖိုဆရာေတာ္ၾကီးတို႔ ရဲ႕ နိဗၺာန္အယူအဆေပၚလာျပီးေနာက္ မႏၱေလးျမိဳ႕ေလးျပင္ေလးရပ္ ဆရာေတာ္ၾကီး မ်ားက ေတာင္းးပန္ေလွ်ာက္ထားၾကတာေၾကာင္႔ ၄င္းတတိယတြဲ နိဗၺာနသရူပဒီပက က႑ကို အခ်ိန္ယူ၍ေရးသားခဲ့ ပါတယ္။
ဆရာေတာ္ၾကီးက ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ၾကီးႏွင့္ အုတ္ဖိုဆရာေတာ္ၾကီးတို႔ ရဲ႕ နိဗၺာန္အယူအဆ ေတြ မွာ ပါ၀င္တဲ႕ အသခၤတ ဓာတ္နိဗၺာန္သည္ အေၾကာင္းႏွင့္ကင္း၍ မိမိအလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ တရားမဟုတ္ဟူ ၍လည္းေကာင္း၊ ရုပ္နာမ္တရားကဲ့သို႔ ဥပါဒ္ဌီဘင္ျဒပ္ေပၚေအာင္ ရုန္းရင္းထင္ရွားစြာေပၚသည္မဟုတ္၊ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕စြာ ျဖစ္သည္ ဟူ၍ လည္းေကာင္း ဘုရားရဟႏၱာတို႔၏ စုတိ ဘဂၤကၡဏ၏ အျခားမဲ့ကာလသို႔ ေရာက္မွျဖစ္သည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း ျဖစ္ျပီး ေနာက္ နိစၥ ဓုဝ သႆတ အားျဖင့္ အျမဲတည္ေသာ တရားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ပ်က္စီးျခင္းမရွိ ဟူ၍၄င္း ယူဆၾကျခင္းသည္ ပိဋကတ္က်မ္းဂန္မ်ားႏွင့္မညီဟု ပယ္ေတာ္မူခဲ႔ ပါတယ္။
· အရဟတၳမဂ္ အရဟတၳဖိုလ္ကို “ခယ” ဟုေဟာေသာအရာလည္းရွိသည္။ အရဟတၳဖိုလ္ကို နိဗၺာန္ဟုေဟာေသာ အရာလည္းရွိသည္။ အရိယာမဂ္ျဖင့္ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳမွသာ ရာဂစသည္တို႔ ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ေရာက္ျခင္း ျဖစ္ရာေသာေၾကာင့္ အရိယာမဂ္က ရာဂစသည္ကို ကုန္ေစသည္ဟု ဆိုရသည္။ ဤ၌ ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ေရာက္ျခင္းဟူသည္“ဘင္” သေဘာမွ်ျဖင့္ ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ေရာက္ျခင္းမဟုတ္၊ တစ္ဖန္အသစ္ မျဖစ္ေသာအားျဖင့္မျဖစ္ျခင္းဟူေသာ ခ်ဳပ္ျခင္းသို႔ေရာက္ျခင္းကိုသာယူရမည္။ နိဗၺာန္သည္ အရိယာမဂ္အား အာရမၼဏပစၥည္း၊ အာရမၼဏာဓိပတိပစၥည္းတို႔ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳတတ္သည္။ (နိဗၺာန္သည္ ေၾကာင္းပစၥည္းတရား၊ မဂ္ဖိုလ္သည္ အက်ဳိး ပစၥယုပၸန္တရားဟု ဆိုလိုသည္။)
· နိဗၺာန္ရမည့္ပုဂၢိဳလ္တို႔ စုတိမက်မီ နိဗၺာန္မျဖစ္ေသး၊ မရွိေသး၊ စုတိဘဂၤကၡဏ၏ အျခားမဲ့သို႔ေရာက္မွ ျဖစ္ေပၚလာသည္။ နိဗၺာန္ ရံခါသာရွိသည္။ ရံခါမရွိဟူေသာ အယူသည္မမွန္ပါ။ ဘုရားရွင္၏ အလိုေတာ္အတို္င္းမဟုတ္ေပ။ နိဗၺာန္သည္ မည္သည့္ကာလကစ၍ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုရေအာင္ စ၍ျဖစ္ျခင္းအစြန္းအပိုင္းအျခားမရွိေပ။ နိဗၺာန္ကို ပစၥဳပၸန္အတိတ္အနာဂတ္ဟူ၍ မဆိုအပ္၊ မဆိုထိုက္။ ကာလသံုးပါးမွလြတ္ေသာ ကာလဝိမုတ္တရားသာ ျဖစ္သည္။ဥပါဒ္ဌီဘင္မရွိ။ အျမဲရွိေန၊ တည္ေနေသာတရားသာျဖစ္သည္။
· ကိေလသပရိနိဗၺာန္ ကိေလသာတို႔ထက္ဝန္းက်င္ အၾကြင္းမဲ့ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္း၊ ခႏၶပရိနိဗၺာန္ ခႏၶာငါးပါးတို႔ တစ္ဖန္အသစ္မျဖစ္ျခင္းဟူေသာ ထက္ဝန္းက်င္ အၾကြင္းမဲ့ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္း ဓာတုပရိနိဗၺာန-္ ဓာတ္ေတာ္တို႔ ထက္ဝန္းက်င္အၾကြင္းမဲ့ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းဟူေသာ ပရိနိဗၺာန္သံုးမ်ဳိးအေၾကာင္း အဂုၤတၱိဳရ္ အ႒ကထာ စေသာက်မ္းဂန္မ်ား၌ ျပဆိုသည္။ ထိုသံုမ်ဳိးလံုးပင္ အသခၤတဓာတ္ ပရမတ္နိဗၺာန္မဟုတ္။ တဏွာနိေရာဓ၊ ကိေလသနိေရာဓ၊ ကိေလသပရိနိဗၺာန္၊ သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္ စသည္ျဖင့္ေခၚေဝၚၾကသည္။ တစ္ဖန္မျဖစ္ျဖင္းဟူေသာ ခ်ဳပ္ျပတ္ ကုန္ျငိမ္းျခင္း ဟူသမွ်သည္ အသခၤတဓာတ္၊ ပရမတ္နိဗၺာန္မဟုတ္၊ အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာန္၊ သမၸရာယိကနိဗၺာန္ဟု ဆိုျခင္းသည္လည္း သဘာဝပညတ္မွ်သာျဖစ္သည္။ အသခၤတဓာတ္ ပရမတ္နိဗၺာန္မဟုတ္ေပ။
· မဂ္ဖိုလ္တို႔၏ အာရုံျဖစ္ေသာ ပရမတ္နိဗၺာန္အစစ္သည္ ျဖစ္ျခင္း၊ ပ်က္ျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ ျမဲေသာသေဘာ ရွိသည္။ ျမဲေသာသေဘာရွိေသာေၾကာင့္ အစဥ္မျပတ္ အခါခပ္သိမ္းထင္ရွားရွိသည္။ အစဥ္မျပတ္ အျမဲထင္ရွားရွိ ေသာအားျဖင့္ တည္ေနရသည္ စသည္ျဖင့္ေရးသားေတာ္မူခဲ့သည္။
ၿမိဳ႕ျပင္ႀကီးဆရာေတာ္ ရဲ႕ အျမင္ ကေတာ႔ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ပိဋကတ္ အ႒ကထာ ဋီကာ အရပ္ရပ္ နဲ႔ စာေပသေဘာ ကိုက္ညီေအာင္ ယုတၱိကြင္းဆက္မလြတ္ေအာင္တည္ေဆာက္ ထားဟန္တူပါတယ္။ အသခၤတဓာတ္ ပရမတ္နိဗၺာန္ ဆိုတဲ႔ အရွိတရားဟာ ကာလ၀ိမုတ္ ေဒသ၀ိမုတ္ ပုဂၢလ၀ိမုတ္ ျဖစ္ၿပီးေတာ႔ မိမိ ကိုယ္ပိုင္သဘာ၀နဲ႕ သီျခား ထာ၀ရတည္ရွိေနတဲ႔ သေဘာလို ျမင္ပါတယ္။ အထက္ က ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ႀကီးတို႔ ျမင္သလို ရုပ္ထူးနာမ္ထူး ၀ိေသသတရားမ်ား နဲ႔ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္ေတြ က်န္ရစ္တယ္ ဆို တာ ကို လက္မခံခဲ႔ပါဘူး။
အသခၤတဓာတ္ ပရမတ္နိဗၺာန္ ဟာ ပ႒ာန္းပစၥည္း ပစၥယုပၸန္တြင္ ပစၥည္းအေၾကာင္းတရား ဘက္တြင္သာရွိေနၿပီး အက်ဳိး ပစၥယုပၸန္ တြင္ မပါဝင္ပါ။ ဒါေၾကာင္႔ မဂ္ဥာဏ္ဖိုလ္ဥာဏ္ ေတြ ကို ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းတရား အေနနဲ႔ ေကာက္ယူ ပါတယ္။ အာရမၼဏပစၥည္း အရလဲ မဂ္ဥာဏ္ဖိုလ္ဥာဏ္ ေတြ တည္ရာမွီရာ အာရုံတရား အျဖစ္ ရွိေနတဲ႔ အတြက္ ခႏၶာေတြ ရဲ႕ ျပင္ပဗဟိဒၶတရား အေနနဲ႔ ပဲ တရားကိုယ္ေကာက္ယူပါတယ္။
နိဗၺာန္ဟာ ရဟႏၱာ ပရိနိဗၺာန္ျပဳတဲ႔ အခါ စိတ္ေစတသိက္ရုပ္တရားတို႔ အျပီးသတ္အျဖစ္ျငိမ္းမႈဟု ယူဆခဲ႔ရင္ မဂၢဝီထိတြင္ ေဂါၾတဘူ၊ မဂ္ႏွင့္ဖိုလ္ စိတ္တို႔ဟာ နိဗၺာန္ကိုအာရုံျပဳရတဲ႔ အခါ ဘယ္ နိဗၺာန္ ကို အာရုံျပဳရတာလဲ ဆိုတဲ႕ ျပႆနာ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ မဂၢဝီထိဆိုရာမွာလည္း ေသာတာပတၱိမဂၢဝီထိစသည္ျဖင့္ ေလးပါးရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုေဂါၾတဘူႏွင့္ မဂ္စိတ္၊ ထိုဖိုလ္စိတ္တို႔သည္ မည္သည့္နိဗၺာန္ကို အာရုံျပဳရမည္နည္းလို႔ စဥ္းစားလွ်င္လည္း နိဗၺာန္သည္ ကာလတရား ကို လြတ္ၿပီး အၿမဲတည္ရွိေနတယ္လို႔ ယူဆ မွ သာ အဆင္ေျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳၾကတဲ႕ အရိယာပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ ပရိနိဗၺ ႏၱရဟႏၱာတို႔၏ ခႏၶာဝန္အျဖစ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းကိုမွန္း၍ အာရုံျပဳရသလို ျဖစ္ေနလိမ္႔မယ္။ ဒါမွမဟုတ္လဲ မိမိကိုယ္တို္င္ တစ္ေန႔ေန႔ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ရဟႏၱာျဖစ္၍ ပရိနိဗၺာန္ျပဳျခင္းကို ရည္မွန္းအာရုံျပဳရမဲ႕သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါလိမ္႔မယ္။
အမွတ္(၃) နိဗၺာန္၀ါဒ (နိဗၺာန္ဟူသည္ ရုပ္နာမ္ခႏၶာတို႔ ရပ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ အသခၤတဓမၼနယ္ႀကီး ျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆ)
တတိယ နိဗၺာန္၀ါဒ က ေတာ႔ ့ျမန္မာဗုဒၶဘာသာစာေပေလာ က မွာ ေနမင္းႀကီးပမာ ထြန္းလင္းခဲ႔တဲ႔ လယ္တီဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီးရဲ႕ အျမင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ကလဲ နိဗၺာန္ႏွင့္ပတ္သတ္ၿပီးေတာ႔ နိဗၺာနဒီပနီက်မ္းကို ေရးသားခဲ့ ပါတယ္။
လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး က အုတ္ဖိုဆရာေတာ္ႀကီး နဲ႔ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ႀကီး တို႔ ရဲ႕ ထူးျခားတဲ႔ ႏူးညံ႕သိမ္ေမြ႕တဲ႕ ရုပ္နာမ္၀ိေသသတရားေတြ နဲ႔ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာ ကို စံစားေနတဲ႔ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္ ၾကြင္းက်န္ရစ္ တယ္ လို႔ ယူဆတဲ႔ နိဗၺာန္၀ါဒ ကို ပယ္ျမစ္ၿပီးေတာ႔ နိဗၺာန္ဟူသည္ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္၏ ရုပ္နာမ္ခႏၶာတို႔ ရပ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ ျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆ ကို တင္ျပေတာ္မူခဲ႕ပါတယ္။ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ရဲ႕ အယူအဆေတြ ကို သတၳဳခ် ရင္ ဒီ အခ်က္ေတြ ကို ေတြ႕ ရပါတယ္။
· အေၾကာင္း ကိေလသာတို႔ ၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ ႏွင္႔ အက်ိဳး၀ိပါက္ခႏၶာအစဥ္တို႔ ၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ သည္ပင္ နိဗၺာန္ ျဖစ္၏။
· အနာေရာဂါတို႔ သည္ အေရအတြက္မည္မွ် ရွိရွိ ယင္းတို႔ အားလံုး ကင္းေပ်ာက္၍ က်န္းမာျခင္းသေဘာ သည္ တစ္ခုတည္းသာ ရွိဘိသကဲ႕သို႔ သနိမိတၱ (အဖို႔အစြန္းရွိေသာ) ကိေလသာ ႏွင္႔ ခႏၶာ တို႔ သည္ အေရအတြက္ မည္မွ် ရွိရွိ ယင္းတို႔ အားလံုးခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း သေဘာျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ သည္ ကား အနိမိတၱ (သ႑ာန္ နိမိတ္ အၿမိတ္အဖို႔အစြန္းမရွိေသာ) တရား ျဖစ္၏။
· ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းစီ ၏ ကိေလသာ ႏွင္႔ ခႏၶာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈသေဘာ သည္ ပုဂၢိဳလ္အလိုက္ သီးျခားသေဘာ ျဖစ္သည္ ေရွ႕ အဖို႔ အစြန္း (အစကာလ ပညတ္) ရွိ သည္ ဟူ၍ ဆို ႏိုင္ေသာ္လည္း ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းဟူေသာ နိဗၺာန္မွာ အစ အစြန္း ဟူ၍ မရွိ။
· နိဗၺာန္ ကို ေရာက္သည္ ဆိုရာတြင္ ခႏၶာ ဗဟိဒၶ တြင္ ရွိေသာ အသခၤတသေဘာဓမၼ ကို အာရုံျပဳေသာအားျဖင္႔ ဥာဏသစၦိကရဏအား ျဖင္႔ ရျခင္းေရာက္ျခင္း မွ် မဟုတ္ပဲ မိမိ သ႑ာန္၌ ကာယသစၦိကရဏ သေဘာအားျဖင္႔ အၿငိမ္းဓါတ္သဘာ၀ ကို ထိေတြ႔သိျမင္ျခင္း ျဖစ္၏။
· ရဟႏၱာတို႔ စုတိကမၼဇရုပ္ခ်ဳပ္ျပီးေနာက္ ထိုရဟႏၱာတို႔၏ ခႏၶာမွနိဗၺာန္သို႔ ကူးတတ္ဆက္ႏြယ္၍ သြားေသာ ပရမတ္တရား ဟူ၍ အျမြတ္ေလသံမွ်မရွိ၊ ပညတ္တရားဟူ၍လည္း အျမြတ္ေလသံမွ်မရွိ၊
· ေသျခင္းသို႔ေရာက္ေလ၏။ ေသေလ၏၊ အိုျခင္းသို႔ေရာက္ေလ၏။ အိုေလ၏၊ အိုေလ၏ဆိုူသည္မွာ အတူတူပင္ျဖစ္ သကဲ့သို႔ နိဗၺာန္ေရာက္ေလ၏ ဆိုသည္ႏွင့္ ခ်ဳပ္ျငိမ္း၏ဆိုသည္မွာ အတူတူပင္ျဖစ္သည္။ နိဗၺာန္သို႔ေရာက္သည္၊ ခ်ဳပ္ျငိမ္းျခင္းသို႔- ကြယ္ပျခင္းသို႔ ေရာက္သည္ဟုဆိုျခင္းမွာလည္းအတူတူပင္ျဖစ္သည္။
· နိဗၺာန္ဟူသည္ အစဥ္ျဖစ္ေပၚေနေသာ စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္တရားတို႔၏အျဖစ္ ျငိမ္းမႈေပတည္း။ ထိုအျဖစ္ျငိမ္းေအးမႈအား ေက်းဇူးျပဳေနေသာ ဓာတ္သဘာဝၾကီး သီးျခားရွိသည္။ နိဗၺာန္ၾကီး အစစ္ျဖစ္သည္။ ကိေလသာ ခႏၶာတို႔၏ အျဖစ္ျငိမ္းမႈသည္ ထိုနိဗၺာန္ၾကီး၏ အက်ဳိးတရားမွ်သာျဖစ္သည္ဟူေသာ အယူအဆသည္ ပါဠိေတာ္အရပ္ရပ္တို႔ႏွင့္ မညီေပ။
· နိဗၺာန္ဟူသည္ ကိေလသာ-ခႏၶာ တို႔၏ ရႈေထာင္႔မွ ၾကည္႔လွ်င္ မရွိတရား-အဘာ၀ ျဖစ္ေသာ္လည္း အသခၤတပရမတ္ အၿငိမ္းဓါတ္သေဘာ အားျဖင္႔ကာ မုခ်ဆတ္ဆတ္ အရွိ သေဘာ-ဘာ၀တရားျဖစ္၏။ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းမႈ က်န္းမာျခင္း ဟူ၍ မရွိပါက အနာေရာဂါမွ မလြတ္ေျမာက္ႏိုင္ သကဲ႕သို႕ ဤ သႏၱိသုခ အသခၤတပရမတ္ အၿငိမ္းဓါတ္သေဘာႀကီး မရွိပါ က ဘုရား ပေစၥကဗုဒၶါ ရဟႏၱာတို႔ ၏ တရားဓမၼသိျမင္မႈ ႏွင္႔ သံသရာ၀ဋ္ဆင္းရဲ မွ ကၽြတ္လြတ္မႈ ဟူ၍ အထင္အရွားရွိမည္မဟုတ္။
· ဤ အသခၤတဓမၼဓါတ္ႀကီးသည္ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္ သတၱ၀ါ ခႏၶာဓမၼ ႏွင္႔ ထိျခင္းၿငိျခင္း စပ္ယွက္မရွိ ဘုရား ပေစၥကဗုဒၶါ ရဟႏၱာတို႔ သည္ ခႏၶာဓမၼခ်ဳပ္စဲလွ်င္ ထို အသခၤတဓမၼနယ္ႀကီးသို႔ ဆိုက္သည္ ေရာက္သည္ ဟူ၍သာ ဆိုရသည္။ ထို အသခၤတဓမၼဓါတ္ႀကီးသည္ “အနိမိတၱိဓမၼ” ႀကီးျဖစ္၍ ဘယ္မွစသည္ဟုညြန္ျပရာ ညြန္ျပရန္ ဥပါဒ္-ဘင္ ဟူေသာ ေရွ႕ ေနာက္ အဖို႔အစြန္းလည္း မရွိ ။ အရပ္ (၁၀)မ်က္ႏွာတြင္ ဘယ္မွာ သာ ရွိသည္ ဘယ္မွာ မရွိဟု ညႊန္ျပရန္ အၿမိတ္အစြန္းလည္းမရွိ အနမတဂၢသံသရာ ႏွင္႔အမွ် တစ္ပါးတည္း တစ္ခုတည္း အၿမဲတည္ေနေသာ အသခၤတဓမၼနယ္ႀကီး ေပတည္း။
· သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္ ဟူသည္မွာ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳၿပီးေသာ္လည္း ခႏၶာ ၅ ပါး ၾကြင္းက်န္ေနေသးေသာ အရိယာပုဂၢိဳလ္ (၈) ေယာက္ ၏ နိဗၺာန္ ျဖစ္၏။ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳၿပီးသည္႔ေနာက္ တဏွာပဏီဓိ ႏွင္႔ ဆႏၵပဏီဓိတရားမ်ား ၀ိပါက၀ဋ္ ခႏၶာမ်ား အလံုးစုံခ်ဳပ္ၿငိမ္း ေသာ အခါတြင္ ရအပ္ေရာက္အပ္ေသာ နိဗၺာန္ ကို အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္ ဟု ေခၚ၏။ ဤ နိဗၺာန္ (၂)မ်ိဳး သည္ခႏၶာဥပဓိတရားတို႔ အၾကြင္းရွိမရွိ ေပၚတည္၍သာ ခြဲျခားျခင္း ျဖစ္ၿပီး တရားကိုယ္စင္စစ္အားျဖင္႔ တစ္ခုတည္းေသာ မဟာပရမတၳအသခၤတဓမၼဓါတ္ႀကီး ပင္ျဖစ္၏။
လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီး ရဲ႕ နိဗၺာန္ အျမင္ က ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ နဲ႔ ၿမိဳ႕ျပင္ႀကီးဆရာေတာ္ တို႔ ရဲ႕ အျမင္ေတြ နဲ႔ ကြဲျပား ေနပါတယ္။ သံသရာ မွ နိဗၺာန္ ကို ကူးတက္ဆက္ႏြယ္သြားတဲ႔ ရုပ္တရားနာမ္တရား စိုးစဥ္းမရွိလို ယူဆတဲ႔ အတြက္ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ ရဲ႕ ရုပ္ထူးနာမ္ထူးပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္ အယူ ကို ပယ္ပါတယ္။ နိဗၺာန္ ဆိုတာ အစဥ္ျဖစ္ေပၚေနတဲ႔ စိတ္ ေစတသိက္ ရုပ္တရား ေတြ ရဲ႕ အျဖစ္ၿငိမ္းမႈမွ်သာပဲ လို႔ ယူဆတဲ႔ အတြက္ ဒီ အျဖစ္ၿငိမ္းမႈ ကိေလသာပရိနိဗၺာန္ နဲ႔ ခႏၶာပရိနိဗၺာန္ တရားေတြ ကို ေက်းဇူးျပဳတည္ရွိေနေသာ ဓါတ္သဘာ၀ႀကီး သီးျခားရွိတယ္ မဟာအသခၤတ ပရမတၳ နိဗၺာနဓါတ္ႀကီး အစစ္ ျဖစ္တယ္ ကိေလသာပရိနိဗၺာန္ နဲ႔ ခႏၶာပရိနိဗၺာန္ သေဘာေတြ က ဒီ နိဗၺာန္ႀကီး ကို ျမင္ျခင္း ရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ မွ်သာ ျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ႕ ၿမိဳ႕ျပင္ႀကီးဆရာေတာ္ တို႔ ရဲ႕ အယူအဆ ကို လဲ ပယ္ေတာ္မူပါတယ္။
အမွတ္(၄) နိဗၺာန္၀ါဒ (နိဗၺာန္ဟူသည္ ကိေလသာ ကမၼသတၱိ ႏွင္ ၀ိပါက္ရုပ္နာမ္ခႏၶာတို႔ ရပ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း သက္သက္မွ် ျဖစ္သည္ ဟူေသာ အယူအဆ)
စတုတၱ နိဗၺာန္၀ါဒ က ေတာ႔ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ရဲ႕ အျမင္ပါပဲ။ ဆရာေတာ္ႀကီး ရဲ႕ နိဗၺာန္ အျမင္ဟာ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီး ရဲ႕ အျမင္ နဲ႔ အမ်ားႀကီး မကြာျခားပါဘူး။ ဒါေပမဲ႔လဲ တင္ျပပံု က်စ္လစ္တဲ႕ အျပင္ နိဗၺာန္ရဲ႕ သဘာ၀နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေတာ္ေလး စုံစံုလင္လင္တင္ျပေတာ္မူခဲ႕တာမို႕ သီးျခား အျမင္တစ္ရပ္ အေနနဲ႔ ခြဲထုတ္ၿပီး ေဖၚျပလိုက္ပါတယ္။
မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ရဲ႕ နိဗၺာန္ဆိုင္ရာတရားေတာ္ႀကီးအမည္နဲ႔ ေဟာစဥ္တရားတစ္ခု ရွိပါတယ္။ နိဗၺာန္ ရဲ႕ သေဘာ သဘာ၀ ကို ပဋိသမၻိဒါမဂ္ ပါဠိေတာ္ ဥဒါန္းပါဠိေတာ္ အစရွိသည္တို႔ မွာ ရွိတဲ႔ နိဗၺာန္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ ေဟာၾကားခ်က္ ေတြ ကို အနက္ဖြင္႔ျပခဲ႕တဲ႕ တရားေတာ္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီတရားေတာ္မွာ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး က နိဗၺာန္ ကို ၿငိမ္းရာ-ၿငိမ္းေၾကာင္း-ၿငိမ္းျခင္း ဆိုတဲ႕ အနက္ ရိုးရိုးေလးပဲ ဖြင္႔ခဲ႔တယ္။ ဒီ သံုးခုမွာ လဲ ၿငိမ္းရာ-ၿငိမ္းေၾကာင္း ဆိုတာေတြ က နိဗၺာန္ ရဲ႕ သြယ္၀ိုက္အနက္ေတြ ပဲ ျဖစ္ၿပီး ၿငိမ္းျခင္းသေဘာ က သာ မုခ်အနက္ ျဖစ္တယ္လို ဆိုပါတယ္။ ဘာေတြၿငိမ္းတာ က နိဗၺာန္လို႕ ေခၚတာလဲ ဆိုေတာ႕ ကိေလသာ၀ဋ္ ကမၼ၀ဋ္ ၀ိပါက၀ဋ္ ဆိုတဲ႔ သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡေတြ တရစပ္လည္ပတ္ေနတာေတြ ရပ္စဲခ်ဳပ္ၿငိမ္း သြားတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ကိေလသာ၀ဋ္ ဆိုတာ က သတၱ၀ါေတြ ရဲ႕ အတြင္းသႏၱာန္မွာ ရွိေနတဲ႔ အ၀ိဇၨာ တဏွာ ဥပါဒါန္တရားေတြ ပါပဲ။ အာရုံဒြါရ တံခါးေတြ က ေန ၀င္ေရာက္လာတဲ႔ ခႏၶာေတြ ဟာ နဂို က ပုံသ႑ာန္ မရွိပါဘူး။ မိမိ အတြင္းသား မွာ ရွိေနတဲ႔ အာသာ၀တရားေတြ နဲ႔ အ၀ိဇၨာ တဏွာ ဥပါဒါန္တရားေတြ ရဲ႕ ခ်ယ္လွယ္ျပဳျပင္မႈ ေၾကာင္႔ မၿမဲတဲ႕ ဆင္းရဲတဲ႕ အႏွစ္သာရမရွိတဲ႕ အရာေတြ ကို ၿမဲတဲ႕ အရာ ခ်မ္းသာတဲ႕ အရာ အႏွစ္သားရွိတဲ႕ အရာေတြ အျဖစ္ ကိေလသာ၀ဋ္ က မွားမွားယြင္းယြင္း ျမင္ေစ တပ္မက္စြဲလန္းေစပါတယ္။
ဒီအခါမွာ ကိေလသာ၀ဋ္ ေၾကာင္႔ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ အဘိသခၤါရတရားေတြ ကို ျပဳလုပ္တဲ႔ ကမၼ၀ဋ္ က ျဖစ္ေပၚလာ ပါတယ္။ ဒီ အဘိသခၤါရတရားေတြ ေၾကာင္႔ ျဖစ္ေပၚလာရတဲ႕ ကမၼသတၱိေတြ က ကိေလသာ၀ဋ္ တရားေတြ နဲ႔ ေပါင္းစပ္ၿပီး ၀ိပါက၀ဋ္ ကို ဖန္တီးျပန္ပါတယ္။ ၀ိပါက၀ဋ္ ဆိုတာကေတာ႔ ကမၼ၀ဋ္ (ကုသိုလ္အကုသိုလ္ ကံတရားေတြ) ရဲ႕ အက်ိဳးတရား ေတြ အျဖစ္နဲ႔ ေပၚေပါက္လာတဲ႕ ၀ိညာဏ္ နာမ္ရုပ္ သဠာယတန ဖႆ ေ၀ဒနာ ေတြ ရယ္ ေနာက္ ဇာတိ ဇရာ မရဏ ေစာက ပရိေဒ၀ ေဒါမနႆ စတဲ႔ ဆင္းရဲဒုကၡတရားစုေတြ ရယ္ပါ။
မဂၢင္ (၈) ပါး အက်င္႔တရားေၾကာင္႔ ေနာက္ဆံုးမွာ အရဟတၱမဂ္ က ကိေလသာ၀ဋ္ အားလံုးကို ျဖတ္ေတာက္ပယ္ရွား လိုက္တဲ႔ အခါ ကိေလသာ၀ဋ္ ကို မွီေနတဲ႕ ကမၼ၀ဋ္ ကလဲ မျဖစ္ေပၚေတာ႔ပါဘူး။ ကမၼ၀ဋ္ မျဖစ္ေပၚျခင္းရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ တရား အျဖစ္ ၀ိပါက၀ဋ္ေတြ အားလံုးလဲ အသစ္တဖန္ ျပန္လည္ျဖစ္ေပၚႏိုင္ခြင္႔ မရွိေတာ႔ပဲ အၿပီးတိုင္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရပ္တန္႔ ရတာ ဟာ နိဗၺာန္ ရဲ႕ အေျခခံအက်ဆံုး တရားကိုယ္ အနက္ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ နိဗၺာန္ ကို သိျမင္မ်က္ေမွာက္ျပဳလို႕ ၀ဋ္သံုးပါး ၿငိမ္းရ တာမို႔ သြယ္၀ိုက္ေသာ အနက္ အားျဖင္႔ နိဗၺာန္ ကို ၀ဋ္သံုးပါးၿငိမ္းရာ ေနရာ ၀ဋ္သံုးပါးၿငိမ္း ေစတဲ႔ ၿငိမ္းေၾကာင္း အေန နဲ႔ ေျပာဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါသတဲ႕။
ပဋိသမၻိဒါမဂ္ ပါဠိေတာ္ လာ နိဗၺာန္
မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး က နိဗၺာန္ ကို ဆက္လက္ဖြင္႔ဆိုရာမွာ ပဋိသမၻိဒါမဂ္ ပါဠိေတာ္ ကို ကိုးကားၿပီးေတာ႔ နိဗၺာန္ ကို ယင္းနဲ႔ ဆန္႕က်င္ဖက္ သေဘာ ျဖစ္တဲ႔ သံသရာ (သခၤတ ပရမတၳဓမၼ) မ်ား ရဲ႕ အမူအရာ လကၡဏာ ေတြ နဲ႔ ႏိုင္းယွဥ္ၿပီးလင္းျပခဲ႔ ပါတယ္။ ေအာက္ေဖၚျပပါ ဇယား ကို ၾကည္႔ ပါ။
| | သံသရာ (သခၤတ ပရမတၳဓမၼ) | နိဗၺာန္ (အသခၤတ ပရမတၳဓမၼ) |
| ၁ | ျဖစ္ေပၚျခင္းသေဘာ (ဥပၸါဒ ဓမၼ) | အျဖစ္ၿငိမ္းျခင္း သေဘာ (အႏုပၸါဒ ဓမၼ) |
| ၂ | စီးဆင္းလည္ပတ္ျခင္းသေဘာ (ပ၀တၳ ဓမၼ) | ရပ္တန္႕ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းသေဘာ (အပ၀တၳ ဓမၼ) |
| ၃ | သခၤါရနိမိတ္အသြင္ရွိျခင္းသေဘာ (နိမိတၱဓမၼ) | သခၤါရနိမိတ္အသြင္ကင္းဆိတ္ျခင္းသေဘာ(အနိမိတၱဓမၼ) |
| ၄ | ေပါင္းစုအားထုတ္ျခင္းသေဘာ(အာယူဟန ဓမၼ) | အားထုတ္ျပဳလုပ္မႈမ်ားမရွိျခင္းသေဘာ (အနာယူဟနဓမၼ) |
| ၅ | ပဋိသေႏၶ ေနရျခင္း | ပဋိသေႏၶ မေနရျခင္း |
သံသရာ (သခၤတ ပရမတၳဓမၼ) မွာ အပါအ၀င္ ျဖစ္တဲ႔ ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ တရား ေတြ ဟာ အေၾကာင္း အေျခခံအေထာက္႔အပံ႕တရားေတြ ေပါင္းဆံုတဲ႔ အခါ ျဖစ္ေပၚရတဲ႕တရားေတြျဖစ္ပါတယ္။ နိဗၺာန္ (အသခၤတ ပရမတၳဓမၼ) က ေတာ႔ ဒီလို အေၾကာင္းတရားေတြ ေၾကာင္႔ မျဖစ္ေပၚတဲ႔ တရား ျဖစ္ပါတယ္။
ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ တရား ေတြ ဟာ ျဖစ္ေပၚခဲ႔ ၿပီးရင္လဲ ခဏေတာင္ တည္မေနႏိုင္ပဲ ပ်က္စီးခ်ဳပ္ၿငိမ္းၾကရပါတယ္။ မိမိ တို႔ ေၾကာင္႔ ေနာက္ ခႏၶာ အာယတန ဓါတု သစၥာ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ တရား ေတြ ကို ထပ္ကာ ထပ္ခါ ျဖစ္ေပၚေစျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုနည္း နဲ႕ ျဖစ္ပ်က္ လည္ပတ္ စီးဆင္း ေနတဲ႕ သေဘာဓမၼ ေတြ ျဖစ္ၾက ပါတယ္။ နိဗၺာန္ (အသခၤတ ပရမတၳဓမၼ) က ေတာ႔ ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ႔ တရားမဟုတ္လုိ႕=မျဖစ္တရား ျဖစ္လို႔ ပ်က္စီး ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္းလည္းမရွိပါဘူး။ ျဖစ္ပ်က္ လည္ပတ္ စီးဆင္း ေနျခင္း မရွိတဲ႕ ဓမၼတရား ျဖစ္ပါတယ္။
ျဖစ္လိုက္ပ်က္လိုက္ နဲ႔ စီးဆင္းေျပာင္းလဲ ေနတဲ႕ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ တရား ေတြ ဟာ သခၤါရတရားေတြ ရဲ႕ နိမိတ္ေတြ ျဖစ္တဲ႔ ျဖစ္ျခင္း ပ်က္ျခင္း အစြန္းအဖို႔ ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ျဖစ္ပ်က္သေဘာဓမၼေတြမရွိတဲ႔ နိဗၺာန္ က ေတာ႔ သခၤါရနိမိတ္ အသြင္ကင္းဆိတ္ျခင္းသေဘာ သက္သက္ပဲ ရွိေနပါတယ္။ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ တရား ေတြ ဟာ အခ်င္းခ်င္း ေပါင္းစည္းဆက္စပ္ အားျပဳၿပီး အသစ္ဖန္တီးမႈေတြ လုပ္ရပါတယ္။ နိဗၺာန္ က ေတာ႔ ဘယ္ သခၤတတရားေတြ နဲ႔ မွ ဆက္စပ္မႈ မရွိတာေၾကာင္႔ အားထုတ္ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းမႈေတြ မရွိႏိုင္ပါဘူး။
ေနာက္ဆံုး အခ်က္ကေတာ႔ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ တရား ေတြ ဟာ သခၤါရတရားေတြ ရဲ႕ သဘာ၀ အတိုင္း တဖန္ျပန္လည္ ေမြးဖြားရျခင္း ပဋိသေႏၶေနရျခင္း သေဘာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ နိဗၺာန္ က ေတာ႔ ရုပ္ စိတ္ ေစတသိက္ တရား ေတြ ရဲ႕ အၾကြင္းမရွိ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း သေဘာ ျဖစ္လို႔ အတိုင္း တဖန္ျပန္လည္ ေမြးဖြားရျခင္း ပဋိသေႏၶေနရျခင္း ေတြ အလွ်ဥ္းမရွိတဲ႕ သဘာ၀ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အေၾကာင္း နိဗၺာန္ ႏွင္႔ အက်ိဳးနိဗၺာန္ မခြဲျခားသင္႔ေၾကာင္း
မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ကလဲ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီး လိုပဲ အေၾကာင္း နိဗၺာန္ ႏွင္႔ အက်ိဳးနိဗၺာန္ မခြဲျခားသင္႕ ေၾကာင္း တင္ျပခဲ႔ပါတယ္။ သံသရာ ရုပ္နာမ္ခႏၶာတရားေတြ နဲ႔ တစ္သီးတစ္သန္႕ ကင္းလြတ္ၿပီး ပကတအရွိတရား အေနနဲ႔ တည္ရွိေနတဲ႔ ထာ၀ရမဟာနိဗၺာန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး က အေၾကာင္းတရား မဂ္ဖိုလ္တို႔ ရဲ႕ အာရုံတရားျဖစ္ၿပီး ကိေလသာ ပရိနိဗၺာန္ (သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္) နဲ႔ ခႏၶာ ပရိနိဗၺာန္ (အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္) တို႔ က ဒီ နိဗၺာန္ႀကီး ကို အာရုံၿပဳ၍ သိျခင္း ရဲ႕ အက်ိဳးတရား ျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ႔ (ၿမိဳ႔ျပင္ႀကီးဆရာေတာ္ရဲ႕) အယူအဆ ကို လက္မခံခဲ႔တာ ကို ေတြ႕ ရပါတယ္။
မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး အျမင္မွာ မဂ္ဖိုလ္တို႔ ရဲ႕ အာရုံျဖစ္တဲ႔ ၿငိမ္းမႈသေဘာ က သာမညနိဗၺာန္ ျဖစ္ၿပီး ကိေလသာ ပရိနိဗၺာန္ (သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္) နဲ႔ ခႏၶာ ပရိနိဗၺာန္ (အႏုပါဒိေသသနိဗၺာန္) တို႔ က ၀ိေသသ နိဗၺာန္ေတြ ျဖစ္ၿပီးေတာ႔ ဒီ ၀ိေသသနိဗၺာန္ (၂) ပါး ကလဲ မဂ္ဖိုလ္တို႔ ရဲ႕ အာရုံျဖစ္တဲ႔ ၿငိမ္းမႈသေဘာ က သာမညနိဗၺာန္ အၿငိမ္းဓါတ္ အတြင္း ၀င္ၾက တယ္လို႔ ယူသင္႔တဲ႔ အေၾကာင္း တင္ျပပါတယ္။ ဒီလို ယူဆ မွလဲ ဒီ နိဗၺာန္ သံုးပါးစလံုး ဟာ နိဗၺာန္ရဲ႕ ၿငိမ္းေအးျခင္းသဘာ၀ သႏၱိလကၡဏာ နဲ႔ ျပည္စံု မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ႔ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ဟာ ေရွ႕ က ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား လိုပဲ နိဗၺာန္ဟာ ကာလ၀ိမုတ္ တရား ျဖစ္လို႔ အတိတ္ ပစၥဳပၸန္ အနာဂတ္ တရားေတြက ေန လြန္ေျမာက္တည္ရွိေနတာကို လက္ခံခဲ႕ ပါတယ္။ ကိေလသာ ပရိနိဗၺာန္ (သဥပါဒိေသသနိဗၺာန္) အခိုက္ ကိေလသာေတြ ၿငိမ္းၾကတယ္လို႔ ဆိုရာမွာ ၿငိမ္းတဲ႔ ကိေလသာေတြ က အတိတ္ ပစၥဳပၸန္ အနာဂတ္ သတ္မွတ္လို႔မရ တဲ႔ အႏုသယ သေဘာေတြ ကာလသံုးပါးမွ အလြတ္ျဖစ္တဲ႔ ကာလ၀ိမုတ္ ျဖစ္လို႔ပါပဲ။
မဂ္ဥာဏ္၀ီထိျဖစ္ေပၚခိုက္ မွာ မဂ္စိတ္ဟာ သာမညနိဗၺာန္ အာရုံ ကို အာရုံျပဳေနတဲ႔ အတြက္ မဂ္က ပယ္တဲ႔ ကိေလသာ တရားေတြ က ပစၥဳပၸန္တရားေတြ လဲ မဟုတ္ဘူး။ အတိတ္ အနာဂတ္ ကိေလသာေတြ ကလဲ အရွိတရားေတြ မဟုတ္လို႔ ပယ္လို႔ မရျပန္ဘူး။ အေၾကာင္းညီညြတ္ရင္ ျဖစ္ေပၚခြင္႔ရွိတဲ႕ အႏုသယ ကိေလသာ ေတြ ထပ္ျဖစ္ခြင္႔မရွိေအာင္ ပယ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အႏုသယ ကိေလသာ ေတြ ကိုကလဲ ကာလသံုးပါး က အလြတ္ျဖစ္ေနတဲ႕ ကာလ၀ိမုတ္တရား ျဖစ္လို႔ အႏုသယ ကိေလသာတရားေတြ ရဲ႕ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ နိဗၺာန္ တရား ကလဲ ကာလ၀ိမုတ္တရား ျဖစ္တယ္လို႔ မဟာစည္ဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး က ဆိုပါတယ္။
နိဗၺာန္သည္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း အရွိတရား
နိဗၺာန္သည္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းျခင္း သေဘာတရားမွ်ပဲ လို႕ ဆက္တိုက္ေျပာလာခဲ႔တဲ႔ အတြက္ တစ္ခ်ိဳ႕ က နိဗၺာန္တရားဆိုတာ ရုပ္နာမ္ဓမၼ သခၤါရ ေတြ ခ်ဳပ္ဆံုးရပ္စဲတဲ႕ သေဘာမွ်ပဲ ဘာမွမရွိတဲ႔ အဘာ၀တရား သက္သက္ပဲ ျဖစ္လို႔ ဘာမွ အသံုးမက် တဲ႔ အလဟႆအခ်ည္းႏွီးသေဘာပဲ လို႔ ထင္ၾကပါတယ္။ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးရဲ႕ အလိုအရ နိဗၺာန္တရား ဆိုတာ ဘာမွမရွိတဲ႔ အဘာ၀တရား သက္သက္မွ် မဟုတ္ပဲ ခႏၶာေတြ ရဲ႕ ၿငိမ္းျခင္းတရားအျဖစ္ အမွန္တကယ္ ရွိေနတဲ႕ တရားလို႕ ဆိုပါတယ္။ မဂ္ဥာဏ္ဖိုလ္ဥာဏ္ တို႔ အာရုံျပဳရာ အေၾကာင္းတရားအျဖစ္ တကယ္စင္စစ္ရွိေနတဲ႔ ပရမတၳတရား လည္း ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
မဟာစည္ဆရာေတာ္ႀကီးရဲ႕ အလိုအရ နိဗၺာန္ဟာ တကယ္စင္စစ္ရွိေနတဲ႔ ပရမတၳတရား မဟုတ္ခဲ႔ ရင္ မဂ္ဥာဏ္ဖိုလ္ဥာဏ္ တို႔ အာရုံျပဳရာ လဲ ရွိမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီလို နိဗၺာန္ ကို မျမင္ႏိုင္ ရင္ ကိေလသာေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ ဆိုတာ လဲ မျဖစ္ႏိုင္လို႕ ဘုရားေတြ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ေတြ လဲ ရွိႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ဒါေပမဲ႕ ကိေလသာခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈေတြ ေၾကာင္႔ ကံေတြ ၀ိပါက္ေတြ ရဲ႕ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ သေဘာေတြ ဧကန္ ရွိ ေနတဲ႔ အတြက္ နိဗၺာန္ဟာ တကယ္စင္စစ္ရွိေနတဲ႔ ပရမတၳတရား အျဖစ္နဲ႔ မလြဲ မေသြ တည္ရွိေန ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဒါနဲ႕ပတ္သက္လို႔ ဥဒါန္းပါဠိေတာ္ထဲ က နိဗၺာန္ဆိုင္ ရာ သုတ္ေတြ ကို အခုလို ထုတ္ျပေတာ္မူပါတယ္။
''ရဟန္းတို႔ အၾကင္နိဗၺာန္အရပ္၌ ပထဝီဓာတ္ အာေပါဓာတ္ ေတေဇာဓာတ္ ဝါေယာဓာတ္ မရွိ၊ အာကာသာနၪၥာယတနစ်ာန္ ဝိညာဏၪၥာယတနစ်ာန္ အာကိၪၥညာ ယတနစ်ာန္ေနဝသညာနာသညာယတနစ်ာန္လည္း မရွိ၊ ပစၥဳပၸန္ေလာက တမလြန္ ေလာကလည္း မရွိ၊ ႏွစ္ပါးစံုေသာ လေနတို႔သည္လည္း မရွိကုန္။ ထိုနိဗၺာန္သည္ ရွိသည္သာတည္း။ ရဟန္းတို႔ ထိုနိဗၺာန္၌ လည္းတစ္စံုတစ္ခုေသာ ဘဝမွလာျခင္းကို ငါမေဟာ၊ တစ္စံုတစ္ခုေသာ ဘဝသို႔ သြားျခင္းကိုလည္း ငါမေဟာ၊တစ္စံု တစ္ခု ေသာအရပ္၌ တည္ျခင္းကိုလည္း ငါမေဟာ၊ ေရြ႕ေလ်ာစုေတျခင္းကိုလည္း ငါ မေဟာ၊ ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ ျဖစ္ျခင္း ကိုလည္း ငါမေဟာ၊ ထိုနိဗၺာန္သည္ တည္ရာ မရွိ ျဖစ္ျခင္းမရွိအာ႐ံုျပဳမႈမရွိသည္သာတည္း။ ဤသေဘာသည္သာ ဆင္းရဲ၏ အဆံုးတည္း'' ဟု ဤဥဒါန္းကို က်ဴးရင့္ေတာ္မူ၏။[1]
''ရဟန္းတို႔ ျဖစ္ေပၚမႈမရွိေသာ ထင္ရွားျဖစ္ေနမႈမရွိေသာ ျပဳလုပ္ထားမႈမရွိေသာ စီရင္ထားမႈမရွိေသာ နိဗၺာန္သည္ ရွိ၏။ ရဟန္းတို႔ ျဖစ္ေပၚမႈမရွိေသာ ထင္ရွားျဖစ္ ေနမႈ မရွိေသာ ျပဳလုပ္ထားမႈမရွိေသာ စီရင္ထားမႈမရွိေသာ နိဗၺာန္သည္ အကယ္၍ မရွိပါမူ ဤေလာက၌ ျဖစ္ေပၚလာမႈ ထင္ရွားျဖစ္ေနမႈျပဳလုပ္ထားမႈ စီရင္ထားမႈ သေဘာရွိေသာ ခႏၶာပၪၥကမွ ထြက္ေျမာက္ရာသည္ မထင္ရွားရာ။ ရဟန္းတို႔အၾကင့္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚမႈ မရွိေသာ ထင္ရွားျဖစ္ေနမႈမရွိေသာ ျပဳလုပ္ထားမႈ မရွိေသာ စီရင္ထားမႈမရွိေသာ နိဗၺာန္သည္ ရွိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သာ ျဖစ္ေပၚလာမႈ ထင္ ရွားျဖစ္ေနမႈ ျပဳလုပ္ထားမႈစီရင္ထားမႈ သေဘာရွိေသာ ခႏၶာပၪၥကမွ ထြက္ေျမာက္ ရာသည္ ထင္ရွား၏''ဟု ဤဥဒါန္းကို က်ဴးရင့္ေတာ္မူ၏။[2]
ဒီ သုတ္ေတြ အလို အရဆို ရင္ ဘုရားရွင္ဟာ နိဗၺာန္ ကို ပကတိ အရွိတရားအေနနဲ႔ ေဟာေတာ္မူခဲ႕တဲ႔ ပံုပါပဲ။ အေၾကာင္း အေထာက္အပံ႕တရားေတြ ရဲ႕ နယ္ပယ္ ေပါင္းစုျပဳျပင္တည္ေဆာက္ဖန္တီးအပ္တဲ႕တရား ေတြရဲ႕ နယ္ပယ္ အျပင္ဖက္မွာ
အေၾကာင္း အေထာက္အပံ႕တရားေတြမရွိတဲ႔ ေပါင္းစုျပဳျပင္တည္ေဆာက္ဖန္တီးအပ္တဲ႕တရား ေတြမရွိတဲ႕ နိဗၺာန္ဆိုတဲ႕ ပကတိအရွိတရား ရွိေနပါတယ္။ ဒီ အရွိတရား က ဘယ္လို အေနနဲ႕ ရွိေနတာလဲ ဆိုေတာ႔ ခႏၶာေတြ ရဲ႕ ၿငိမ္းျခင္းတရား အျဖစ္ အမွန္တကယ္ တည္ရွိေနတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ရုပ္ရွင္ပိတ္ကားက နဂို အရိပ္မရွိတဲ႕ သေဘာ ဥပမာ
ဥပမာတစ္ခု အေနနဲ႕ ေျပာရ ရင္ေတာ႔ ျပစက္ က အလင္းနဲ႔ ဖလင္ေကာ္ျပားေခြ ကို ျဖတ္ထိုးေတာ႔ ရုပ္ရွင္ပိတ္ကားေပၚမွာ လူ သစ္ပင္ အေဆာက္အဦ စတဲ႕ အရိပ္ေတြထင္တဲ႕ သေဘာ ကို ၾကည္႕ပါ။ ရုပ္ရွင္ပိတ္ကားက နဂို အရိပ္မရွိတဲ႕ သေဘာ ျဖစ္တယ္။ ျပစက္ က အလင္းနဲ႔ ဖလင္ေကာ္ျပားေခြ ကို ျဖတ္ထိုးေတာ႔မွသာ ယာယီသေဘာ အျဖစ္ လူ သစ္ပင္ အေဆာက္ အဦ စတဲ႕ အရိပ္ေတြထင္ ၾက ရတယ္။ ရုပ္ရွင္မျပခင္ ကတည္းကလဲ ပိတ္ကားမွာ အရိပ္မရွိတဲ႕ သေဘာ ကရွိေနတယ္။ ျပေနတဲ႔ အခိုက္မွာလဲ အရိပ္ေတြသာ ထင္ေနတယ္ ၾကည္႕ေနသူေတြ က ရုပ္ရွင္ကိုၾကည္႔ေနတယ္ဆိုေပမဲ႕ တကယ္ေတာ႔ ပိတ္ကား ႀကီးကို ပဲၾကည္႔ေနတာပါပဲ။ ရုပ္ရွင္ျပေနရင္း နဲ႔ ရုတ္တရက္ ဖလင္ႀကိဳးေခြ က ျပတ္ထြက္သြားလို႕ ထင္ေနတဲ႔ အရိပ္ေတြ ဖ်တ္ကနဲေပ်ာက္ကာ ပိတ္ကား ရဲ႕ နဂို အရိပ္မရွိတဲ႔ သေဘာ ထင္ရွားလာရတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ဆက္ၿပီး ရုပ္ရွင္ၿပ လို႔ ၿပီးသြားတဲ႔ အခါ လူ သစ္ပင္ အေဆာက္အဦ စတဲ႕ အရိပ္ေတြ က ေပ်ာက္ကြယ္သြားလို႕ ပိတ္ကားေပၚမွာ နဂို အရိပ္မရွိတဲ႔ သေဘာ ပဲ က်န္ရစ္တယ္။
ဒီ ဥပမာ မွာ ရုပ္ရွင္ျပစက္ နဲ႕ ဖလင္ေၾကာင္႔ ယာယီထင္ရတဲ႕ အရိပ္ေတြ က ရုပ္နာမ္ သခၤတ တရားေတြ နဲ႔ အလားတူ ပါတယ္။ ရုပ္ရွင္ျပစက္ နဲ႕ ဖလင္ စတဲ႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕ေတြ ကို မွီ ၿပီး ျဖစ္ေပၚ ရတယ္ ခ်ဳပ္ပ်က္ရတယ္။ ပိတ္ကားေပၚမွာ နဂို အရိပ္မရွိတဲ႔ သေဘာ က ေတာ႔ အသခၤတ နိဗၺာန္ နဲ႔ အလားတူပါတယ္။ နဂို အရိပ္မရွိတဲ႔ သေဘာ မို႕ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕ေတြ ကို မွီ ၿပီး ျဖစ္ေပၚ ရတယ္ ခ်ဳပ္ပ်က္ရတယ္ ဆိုတာလဲ မရွိဘူး။ ဖလင္ႀကိဳးေခြက ျပတ္ထြက္ သြားလို႕ ထင္ေနတဲ႔ အရိပ္ေတြ ဖ်တ္ကနဲေပ်ာက္ကာ ပိတ္ကား ရဲ႕ နဂို အရိပ္မရွိတဲ႔ သေဘာ ထင္ရွားလာပံု ကေတာ႔ မဂ္ဥာဏ္ နဲ႔ နိဗၺာန္အာရုံ ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳၿပီးေတာ႔ ကိေလသာေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရတာနဲ႔ အလားတူပါတယ္။ ပိတ္ကားရဲ႕ နဂို အရိပ္မရွိတဲ႔ သေဘာ က သာမညနိဗၺာန္ (မဂ္ဥာဏ္ အာရုံျပဳတဲ႕ နိဗၺာန္) ဆိုရင္ ရုပ္ရွင္ၿပၿပီးသြားတဲ႔ အခါ အရိပ္ေတြ ေပ်ာက္ကြယ္သြားတဲ႕ သေဘာက ေတာ႔ ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္မ်ား ပရိနိဗၺာန္ျပဳတဲ႕ သေဘာ နဲ႔ အလားတူပါတယ္။
ဒါကေတာ႔ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ နိဗၺာန္သေဘာ အမွန္ရွိေနပံု ကို ရုပ္ရွင္ပိတ္ကား ဥပမာ နဲ႕ ႏွိဳင္းယွဥ္ၾကည္႔တဲ႕ သေဘာပါ။ တစ္ထပ္တည္းတူညီမယ္လို႔ ေတာ႔ မဆိုလို ပါဘူး။
နိဗၺာန္၀ါဒအျမင္မ်ား ႏွဳိင္းယွဥ္ခ်က္
နိဗၺာန္ ရဲ႕ တရားကိုယ္ သေဘာသဘာ၀ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာေလာမွ ဆရာေတာ္ႀကီး အသီးသီး ရဲ႕ အျမင္ အေကာက္ အယူ ေတြ ကို အတိုင္းအတာ တစ္ခု ထိေတာ႔ ေရးသားေဖၚျပခဲ႕ ပါၿပီ။ ဒီ ဆရာေတာ္ႀကီးေတြ ရဲ႕ အျမင္မွာ ဘံုတူညီခ်က္ေတြ ေတာ႔ ရွိေနတာ အမွန္ပါပဲ။ နိဗၺာန္ ဟာ အမွန္တကယ္ ရွိေနတဲ႔ ၿငိမ္းေအးျခင္း သေဘာတရား ျဖစ္တယ္ ဆိုတာ ကို အားလံုး ရဲ႕ ဘံုတူညီခ်က္ အျမင္ အျဖစ္ ေတြ႕ ရပါတယ္။ နိဗၺာန္ရဲ႕ တရားကိုယ္သေဘာသဘာ၀နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေသးစိတ္ အေကာက္အယူ ေတြ မွာ ေတာ႔ ကြဲလြဲ ေနၾကတာ ေတြ႕ ရပါတယ္။
| အုတ္ဖို-ေရႊက်င္ နိဗၺာန္ အျမင္ | ၿမိဳ႕ုျပင္ႀကီး နိဗၺာန္ အျမင္ | လယ္တီ-မဟာစည္ နိဗၺာန္ အျမင္ |
| ရုပ္ နာမ္ ၀ိေသသ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္ ရွိ | ရုပ္ နာမ္ ၀ိေသသ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္မရွိ | ရုပ္ နာမ္ ၀ိေသသ ပရိနိဗၺဳတပုဂၢိဳလ္မရွိ |
| ရဟႏၱာစုတိေနာင္တြင္သိမ္ေမြ႕စြာျဖစ္ေပၚ | နဂိုပရမတ္အားျဖင္႔တည္ေသာအရွိတရား | ျဖစ္ေပၚမႈ မရွိေသာ ကာလ၀ိမုတ္တရား |
| ကိုယ္႔နိဗၺာန္ႏွင္႔ကိုယ္ထာ၀ရစံေနျခင္းသေဘာ | သီးသန္႕တည္ေသာနိဗၺာန္ႀကီး ရွိ | သီးသန္႕တည္ေသာနိဗၺာန္ႀကီး မရွိ |
| သႆတ ဥေစၦဒ မွ လြတ္၍တည္ေနေသာအရွိ | ရုပ္ နာမ္ ခ်ဳပ္ျခင္းသည္ အက်ိဳးနိဗၺာန္ | ရုပ္ နာမ္ ခ်ဳပ္ျခင္းသည္ ပကတိနိဗၺာန္ |
ဒီ အယူအဆ (၃) မ်ိဳး ကို ေရွးေဟာင္း အိႏၵိယ ဒႆန အျမင္ေတြ နဲ႔ ႏိုင္းယွဥ္ၾကည္႔တဲ႕ အခါ အုတ္ဖို-ေရႊက်င္ နိဗၺာန္ အျမင္ က ဂ်ိန္း၀ါဒ အျမင္နဲ႕ ဆင္တူတယ္လို႕ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဂ်ိန္း၀ါဒ မွာဆိုရင္ လူဟာ ဇီ၀အတၱ နဲ႔ ရုပ္ကိုယ္ခႏၶာ ေပါင္းစပ္ ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ရုပ္တရားေတြ ကို စြဲလန္းတပ္မက္လို႔ ငါ-ငါ႕ခႏၶာ လို႔ စြဲလန္းေနတဲ႔ ဇီ၀အတၱ ဟာ ကိုယ္ႏုတ္ စိတ္ ကံေတြ ကို က်ဴးလြန္ပါတယ္။ ကံအက်ိဳးျဖစ္တဲ႕ ရုပ္ေတြ က ဇီ၀အတၱ မွာ လာေရာက္ ကပ္ၿငိေနတဲ႔အခါ လူဟာ ကံေစရာ ဘ၀ သံသရာ ကို လည္ရတယ္။ တပ အက်င္႔ ကို အားထုတ္တဲ႕ အခါမွာ ကံ ရုပ္ေတြက ဇီ၀အတၱ ကေန ေ၀းလြင္႔ ကြာက် ၿပီးေတာ႔ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ႔ ကံရုပ္ေတြ ကင္းစင္သြားလို႔ ဇီ၀အတၱ ဟာ ဘ၀သံသရာ ကေန ထာ၀ရ လြတ္ေျမာက္ သြားေတာ႔တယ္။ လြတ္ေျမာက္သြားတဲ႕ ဇီ၀အတၱ ေတြ ကို ေက၀လီ (ရုပ္တရားမွ သီးျခားျဖစ္သူ) လို႔ ေခၚပါ တယ္။ ကံ ရဲ႕ အေႏွာင္အဖြဲ႕မွ လြတ္ေျမာက္သူ (နိဂ႑) လို႕လဲ ေခၚပါတယ္။ ေလာက အစြဲ အလမ္းေတြ ကို ေအာင္ႏိုင္သူ (ဇိန) လို႔လဲ ေခၚပါတယ္။ သူဟာ ဘယ္အရာနဲ႔ မွ မေပါင္းစပ္ေတာ႔ပဲ ေလာကာကာသ ရဲ႕ အျပင္ဖက္က ေလာကုတၱရာ အာကာသ မွာ မပ်က္မစီးအၿမဲထာ၀ရတည္ေန စံေနပါတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ အုတ္ဖို-ေရႊက်င္ နိဗၺာန္အျမင္ မွာ လာတဲ႕ ရုပ္နာမ္၀ိေသသ ေတြနဲ႕ မအိုမနာမေသ စံေတာ္မူေနတဲ႔ ပရိနိဗၺဳတ ပုဂၢိဳလ္ ဆိုတဲ႕အျမင္ က ေဖၚျပခဲ႕တဲ႕ ဂ်ိန္း၀ါဒနဲ႕ အလြန္နီးစပ္မႈ ရွိတာ ကို ျမင္ေတြ႕ ရပါတယ္။
ၿမိဳ႕ျပင္ႀကီး နိဗၺာန္၀ါဒ ေတာ႔ ေရွးေဟာင္း အိႏၵိယ မွာ ေပၚထြန္းခဲ႕ ဖူးတဲ႕ ဒိြတၱ ေ၀ဒႏၱ ဒႆန သေဘာနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ တူတယ္။ ဒိြတၱ ေ၀ဒႏၱ ဒႆန အရ အရွိတရားမွာ နယ္ပယ္ႏွစ္ခု ရွိတယ္ ။ တစ္ခုက ေျပာင္းလဲပ်က္စီးတဲ႕ မာယာေလာက ႀကီးျဖစ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ႔ အၿမဲထာ၀ရတည္တဲ႕ ခိုင္မာစြာမေျပာင္းလဲတတ္တဲ႕ တစ္ခုတည္းတည္ရွိတဲ႕ ပရမတၱမ အရွိတရား ျဖစ္တယ္။ ဒီ ႏွစ္ခု ဟာ သီးျခားျဖစ္ေနတဲ႕ အရွိတရားရဲ႕ နယ္ပယ္ႀကီး ႏွစ္ခု ျဖစ္တယ္။ မာယာ ေလာက ထဲမွာ က်င္လည္ေနရတဲ႔ သတၱ၀ါ ဟာ ပရမတၱမ အရွိတရား ကို မသိမခ်င္း မာယာေလာက ကိုပဲ စြဲလန္း တပ္မက္လို႔ ဘ၀ သံသရာမွာ က်င္လည္ေနရတယ္။ ေနာက္ဆံုး ေယာဂအက်င္႔ ေၾကာင္႔ စြဲလန္းမႈေတြ ကင္းစင္သြား တဲ႕ အခါ သတၱ၀ါ ဟာ ပရမတၱမ အရွိတရား ကို သိျမင္ၿပီးေတာ႔ မာယာေလာက ကေန လြတ္ေျမာက္ သြားတယ္။ သတၱ၀ါ ဟာ ပရမတၱမ အရွိတရား နဲ႕ တစ္သားတည္းေပါင္းစည္းသြားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၿမိဳ႕ျပင္ႀကီး နိဗၺာန္၀ါဒ က ဒိြတၱ ေ၀ဒႏၱ ဒႆန နဲ႔ ထပ္တူျဖစ္တယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ေပမဲ႕ ေျပာင္းလဲတတ္တဲ႔ သခၤါရေလာကႀကီးက သပ္သပ္ မဟာ အသခၤတဓာတ္၊ ပရမတ္နိဗၺာန္တရားႀကီး ကသပ္သပ္ ယူဆပံုက ဒိြတၱ ေ၀ဒႏၱ ဒႆန သေဘာနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ တူတယ္ လို႕ ေတာ႔ေျပာႏိုင္ ပါတယ္။
လယ္တီ မဟာစည္ နိဗၺာန္၀ါဒ ကေတာ႔ အထူးျပဳတူတယ္ ေျပာရေလာက္တဲ႔ ေရွးေဟာင္း အိႏၵိယ ဒႆန အျမင္ မရွိပါဘူး။ ေရွးဦး မူလ ဗုဒၶ၀ါဒ ရဲ႕ အျမင္နဲ႔ အနီးစပ္ ဆံုးလို႔ ပဲ ေျပာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးေဟာင္း အိႏၵိယ မွာ စာရ၀က ဒႆနဂိုဏ္း ဆိုတာ ရွိခဲ႔တယ္။ လူသတၱ၀ါဟာ ေရေျမေလမီး မဟာဘုတ္ဓါတ္ႀကီးေလးပါး ရယ္ ဒီ မဟာဘုတ္ေတြ ေပါင္းစပ္မႈေၾကာင္႔ ဆင္႔ပြားျဖစ္ပၚလာရတဲ႕ စိတ္ ရယ္ ရွိတယ္။ စာရ၀က ဒႆနဂိုဏ္း က လဲ ဗုဒၶ၀ါဒ လိုပဲ ထာ၀ရဘုရား ကို လက္မခံ ေ၀ဒက်မ္းေတြ ကို လက္မခံ ဇီ၀အတၱ ကိုလဲ လက္မခံ ပါဘူး။
ဗုဒၶ၀ါဒ နဲ႔ ျခားနားခ်က္ ကေတာ႔ စာရ၀က ဒႆနဂိုဏ္း ဟာ လူရဲ႕ ပစၥဳပၸန္ဘ၀တစ္ခုတည္း ကို ပဲ လက္ခံ ၿပီး အတိတ္ဘ၀ အနာဂတ္ဘ၀ ကံ ကံရဲ႕ အက်ိဳး နဲ႕ သံသရာလည္မႈ ေတြ ကို လက္မခံတာပဲ ျဖစ္တယ္။ လူသားေသဆံုးတဲ႔ အခါ လူကို ဖြဲ႔စည္းထားတဲ႔ ေရေျမေလမီး မဟာဘုတ္ဓါတ္ႀကီးေလးပါး က ျပင္ပ က မဟာဘုတ္ဓါတ္ေတြ ထဲ ကို ျပန္လည္၀င္ေရာက္ သြားၾကတယ္။ စိတ္ ဆိုတာလဲ ေရေျမေလမီး မဟာဘုတ္ဓါတ္ႀကီးေလးပါး မရွိေတာ႔တဲ႔ အခါ ေထာက္တည္ရာမရွိလို႔ ေပ်ာက္ကြယ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္း သြားရတယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။
ေရွးေခတ္ ျဗဟၼဏေတြ ရဲ႕ အျမင္မွာ ဗုဒၶ၀ါဒ နဲ႕ စာရ၀က ဒႆနဂိုဏ္း ႏွစ္ခု လံုး ကို အတၱပယ္ တဲ႔ နတၳိက ၀ါဒ ေတြ အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတာ ကို ၾကည္႔ ရင္ ဒီ အျမင္ႏွစ္ရပ္ ရဲ႕ နီးစပ္မႈ ကို ျမင္ရပါတယ္။ ဗုဒၶ၀ါဒ ရဲ႕ ရႈေထာင္႔ က ၾကည္႔ရင္ ေတာ႔ စာရ၀က ဒႆနဂိုဏ္း အျမင္ဟာ အလြန္လြဲမွားေနတဲ႔ နိယတမိစၦာဒိ႒ိ အျမင္ လို႔ ပဲ ေျပာရမွာ ျဖစ္တယ္။ ရုပ္၀ါဒ ကို အေျခခံတဲ႕ ဘ၀ျပတ္ အျမင္ (ဥေစၦဒ ဒိ႒ိ) လဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကံ နဲ႕ သံသရာ ကို လက္မခံ ေသာ္လည္း သတၱ၀ါ ေသဆံုး ရတဲ႕ အခါ ရုပ္နာမ္ေတြ ျပတ္စဲ လို႔ အၾကြင္းမဲ႕ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရတယ္ ဆိုတဲ႔ အျဖစ္ ဟာ ေရွးဦးဗုဒၶ၀ါဒ ရဲ႕ ရဟႏၱာ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္တဲ႕ သေဘာ (ဆီမီး ၿငိမ္းသလို ၿငိမ္းတဲ႕ သေဘာ) နဲ႔ ဆင္တူေၾကာင္း ပညာရွင္အမ်ား ယူဆၾကပါတယ္။
နိဗၺာန္သည္ အစြန္းလြတ္တရား ျဖစ္သည္ဟူေသာ အျမင္
အခု အထိ တင္ျပေရးသားခဲ႔တဲ႕ နိဗၺာန္၀ါဒ ေတြ က နိဗၺာန္ အေၾကာင္း ကို ေတာ္ေတာ္ေလး ေထာင္႕စံုေအာင္ ေဖၚျပခဲ႔တာ ကို ေတြ႕ ရပါတယ္။ နိဗၺာန္ ရဲ႕ တရားကိုယ္ သဘာ၀ နိဗၺာန္ နဲ႕ မဂ္ဥာဏ္ ဆက္စပ္မႈ နိဗၺာန္ နဲ႔ ပရိနိဗၺာန္ ဆက္စပ္မႈ နိဗၺာန္ ရဲ႕ အရွိသေဘာ နဲ႔ နိဗၺာန္ မွာ မတည္ရွိတဲ႔ တရားေတြ အေၾကာင္း စသျဖင္႔ ေတာ္ေတာ္ေလး စံုလင္ပါတယ္။ ေလ႕လာသူ ေတြ အေနနဲ႕ လဲ နိဗၺာန္ ရဲ႕ သဘာ၀ ကို အတန္အသင္႔ နီးစပ္ေအာင္ မွန္းဆ ႏိုင္ၾကလိမ္႔မယ္လို႔ ေတာ႔ ျမင္မိပါတယ္။
ဒါေပမဲ႕ က်မ္းဂန္စာေပအသိ (သဒၵ ပမာဏ) မွန္းဆေတြးေခၚအသိ (အႏုမာန ပမာဏ) တို႔ နဲ႔ မွန္းဆၾကည္႕ ရတာ ေတြ က ေတာ႔ အစြန္းတရား ေတြ နဲ႔ ၿငိ ေနဆဲ ပါပဲ။ ေလာက သတၱ၀ါေတြ ဟာ အရွိအျမင္ (အတၳိ ၀ါဒ) နဲ႕ မရွိအျမင္ (နတၳိ၀ါဒ) ဆို တဲ႔ အစြန္းတရား ႏွစ္ခု က ေနမလြတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ကစၥာနေဂါတၳ သုတ္ မွာ ဘုရားရွင္ေဟာ ေတာ္မူပါတယ္။ နိဗၺာန္ ကို အရွိတရား (အတၳိဘာ၀) လို႔ ပဲ ယူယူ မရွိတရား (နတၳိဘာ၀) လို႔ပဲ ယူယူ အစြန္းမလြတ္တဲ႔ အျမင္ေတြ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
နိဗၺာန္ ကို အရွိတရား (အတၳိဘာ၀) လို႔ ျမင္ တဲ႔ အျမင္ ကို စဥ္းစားၾကည္႕ ရင္ ယုတၱိလြဲဟန္ေတြ ေပၚေပါက္လာတာ ေတြ႕ရ မွာ ျဖစ္တယ္။ ေလာကမွာ အရွိတရားလို႔ သတ္မွတ္နိုင္ေအာင္ ထင္ရွားတဲ႕ အရာမွန္သမွ်ဟာ အေၾကာင္းတရား အေထာက္ အပံ႕ေတြ နဲ႕ ကင္းၿပီး ျဖစ္ေပၚလာရုိးမရွိ ပါဘူး။ အေၾကာင္းတရား အေထာက္အပံ႕ေတြ နဲ႕ ကင္းၿပီး သူ႔ အလိုလို ပကတိ တည္ရွိေနတဲ႔ အတၱ ဇီ၀ ပရမတၱမ စတဲ႔ အရွိတရားေတြ ဟာ လူအသိ နဲ႕ မ်က္ေမွာက္ မျပဳႏိုင္တဲ႕ စိတ္ကူးယဥ္ အရွိတရား ေတြ ပဲ ျဖစ္လို႔ပါပဲ။ နိဗၺာန္ ဟာ အေၾကာင္းတရား အေထာက္အပံ႕ေတြ နဲ႕ ျဖစ္ေပၚလာတယ္ လို႔ ယူဆ ရင္ နိဗၺာန္ ဟာ ခႏၶာေတြ လိုပဲ မၿမဲ ဆင္းရဲ အႏွစ္မဲ႕တဲ႕ တရား ျဖစ္ရေတာ႔ မယ္။ အေၾကာင္းတရား အေထာက္အပံ႕ေတြ နဲ႕ ကင္းၿပီး သူ႔ အလိုလို ပကတိ တည္ရွိေန တယ္လို႔ ဆို ရင္ လဲ အတၱ ဇီ၀ ပရမတၱမ စတဲ႔ စိတ္ကူယဥ္အရွိသေဘာေတြ နဲ႔ မထူးေတာ႔ဘူး ျဖစ္မယ္။ ဒါေၾကာင္႔ နိဗၺာန္ ကို အရွိတရား (အတၳိဘာ၀) လို႔ ျမင္ တဲ႔ အျမင္ ကလဲ လက္ခံ ႏိုင္ဖြယ္မရွိ တဲ႔ အစြန္း လို႔ ဆိုရမွာ ျဖစ္တယ္။
နိဗၺာန္ ကို မရွိတရား (နတၳိဘာ၀) လို႔ ျမင္ တဲ႔ အျမင္ ကို စဥ္းစားၾကည္႕ ရင္ ပိုလို႔ေတာင္ ယုတၱိကင္းမဲ႕ တာေတြ ေတြ႕ ရပါတယ္။ မရွိတရား (နတၳိဘာ၀) ဆိုတဲ႕ အျမင္အသိ က အရွိတရား (အတၳိဘာ၀) ဆိုတဲ႕ အျမင္အသိ ကို တည္မွီ ၿပီး ရွိေနလို႔ပါပဲ ( အရိပ္ ရဲ႕ တည္ရွိမႈ က ဆိုင္ရာ ၀တၱဳပစၥည္း ရဲ႕တည္ရွိမႈ ကို မွီေနရ သလိုပါပဲ)။ အရွိတရား (အတၳိဘာ၀) ဆိုတဲ႕ အျမင္အသိ ကို ေတာင္ အခိုင္အမာ မလုပ္ႏိုင္ ရင္ မရွိတရား ဆိုတာ ကလဲ စိတ္ကူးသက္သက္ စကားလံုးေ၀ါဟာရ သက္သက္ထက္မပိုတဲ႕ ေဖၚျပခ်က္သာ ျဖစ္ပါလိမ္႔မယ္။ နိဗၺာန္ ကို မရွိတရား (နတၳိဘာ၀) လို႔ ျမင္တဲ႔ အျမင္က အတိအက် ေျပာရရင္ေတာ႔ ရုပ္တရား နာမ္တရား ေတြ ကို အရွိတရား အဟုတ္ရွိပရမတ္တရား ေတြ လို႔ ျမင္တာ အေပၚ အေျခခံလို႔ ေနပါတယ္။ အဟုတ္ရွိပရမတ္တရား ေတြ ျဖစ္တဲ႔ ရုပ္နာမ္တရားေတြ ရဲ႕ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ မရွိမႈ ျဖစ္လို႔ နိဗၺာန္ ကို မရွိတရား (နတၳိဘာ၀) လို႔ ျမင္ၾကတာ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘ၀မရွိျခင္း (ဘ၀နိေရာဓ) အျဖစ္ေဖၚျပၾကပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ေဖၚျပခ်င္တာ တစ္ခုကေတာ႔ စိတၱဇအျမင္ ေတြ ရဲ႕ ဆန္းဆန္းက်ယ္က်ယ္ ယူဆတတ္တဲ႕ သေဘာ ကို ပါပဲ။ မုန္႔ဆိုင္ မွာ ကေလး က မုန္႔လာ၀ယ္တယ္ အခ်ိန္မွာ မုန္႔ က ကုန္ၿပီ မရွိေတာ႔ဘူးေပါ႕။ ဒါနဲ႕ ဆိုင္ရွင္ က ကေလး ကို မရွိဘူး လို႕ ေျဖတယ္။ ကေလး က ဟုတ္ကဲ႕ အဲဒီ မရွိဘူး ဆိုတဲ႔ မုန္႔ပဲ ေပးပါ စားမယ္ လို႔ ျပန္ေျပာ သတဲ႕။ ဒီ သေဘာလိုပါပဲ နိဗၺာန္မွာ ကိေလသာေတြ ရုပ္နာမ္ခႏၶာေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ရတယ္ မရွိ အဘာ၀ အျဖစ္ကို ေရာက္တယ္ဆိုေပမဲ႕ ဒီ ရုပ္နာမ္ ဆင္းရဲ မရွိတဲ႕ သေဘာ ကေတာ႔ ရွိေနတယ္ (အဘာ၀ ရဲ႕ ဘာ၀= နတၳိ ရဲ႕ အတၳိ) လို႔ လဲ ယူၾကျပန္တယ္။ မရွိတဲ႕ သေဘာ ကိုပဲ တစ္ခါ အရွိလို႔ လုပ္ၾကျပန္ေတာ႔ ဆန္းက်ယ္လြန္းတဲ႕ စိတၱဇအျမင္ သက္သက္ ပဲ ျဖစ္ရပါတယ္။
ဒီလို ဆိုရင္ နိဗၺာန္ ဟာ ဘာလဲ။ ဘယ္လို ေဖၚျပႏိုင္မဲ႕ တရားလဲ။ ဆိုခဲ႔ ၿပီးတဲ႕ နိဗၺာန္၀ါဒေတြ က နိဗၺာန္ ကို ရွိမႈ ရႈေထာင္႔ က ေန တင္ျပခဲ႕ၾကတာေတြ ျဖစ္တယ္။ အခု နိဗၺာန္ ကို သိမႈ ရႈေထာင္႔ က ေနေလ႕လာၾကည္႔ ရေအာင္။ ေယဘုယ် အနက္ ဖြင္႔ဆိုခ်က္ေတြ အရ နိဗၺာန္ ဆိုတာ အ၀ိဇၨာတဏွာ မာန ဒိ႒ိ စတဲ႕ ပပဥၥတရား ေတြ ရဲ႕ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမႈ လို႔ ဆိုၾကတယ္။
ပပဥၥတရား ေတြ ေၾကာင္႔ ေလာက ကို လဲ အရွိ မရွိ လို႔ ယူတယ္။ သတၱ၀ါ ကို လဲ အရွိ မရွိ စသျဖင္႔ ျမင္တယ္။ ေလာက နဲ႕ သတၱ၀ါေတြ ကို ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕ ရုပ္နာမ္တရားေတြ ကို လဲ အရွိ မရွိ စသျဖင္႔ ျမင္တယ္။
အဲဒီ ပပဥၥတရား ေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းတဲ႕ အခါ စိတ္ ဟာ ရွိ-မရွိ ျဖစ္-မျဖစ္ စတဲ႔ အစြန္းတရားေတြ က ေန လြတ္ေျမာက္ သြားပါတယ္။ဘယ္အရာ ကို မွ ရွိ-မရွိ ျဖစ္-မျဖစ္ စတဲ႔ အစြန္းတရား အျမင္ေတြ နဲ႔ မခ်ည္ေႏွာင္ မဆုပ္ကိုင္ေတာ႔ပါဘူး။ ဘ၀သံသရာမွာ ျဖစ္ပြား ေနတဲ႔ ရုပ္နာမ္တရား ေတြ ကို ေသာ္မွ ရွိ-မရွိ ျဖစ္-မျဖစ္ စတဲ႔ အစြန္းတရား အျမင္ေတြ နဲ႔ မဆုပ္ကိုင္ မေဖၚျပႏိုင္ရင္ ဒီတရား ေတြ ရဲ႕ ကင္းရာ ခ်ဳပ္ရာ ၿငိမ္းရာ ဆိုတဲ႕ နိဗၺာန္ တရား ဟာလဲ ရွိ-မရွိ ျဖစ္-မျဖစ္ စတဲ႔ အစြန္းတရား အျမင္ေတြ နဲ႔ သတ္မွတ္မႈေတြ ကို လြန္ ေနတဲ႔ တရားပဲ မုခ် ျဖစ္မွာ ပါပဲ။
နိဗၺာန္သည္ သံသရာ ၏ အႏွစ္သာရတရား
ေယာဂီပုဂၢိဳလ္ တစ္ေယာက္ဟာ နိဗၺာန္ကို ဘယ္လို သိျမင္ပါသလဲ။ တရားရႈျမင္ သူေတာ္စင္ဟာ ပထမေတာ႔ သမၼဳတိသစၥာ တရား ရဲ႕ နယ္ပယ္မွာ ရွိတဲ႕ လူ တိရိစၦာန္ အေဆာက္အဦ စတာေတြ ကို ျမင္သိေနပါတယ္။ ဒါကေတာ႔ သတၱ၀ါဘ၀ ရဲ႕ အေျခခံ သိစိတ္အျမင္ပါပဲ။ ဒီ အရာေတြ ကို တကယ္ ပကတိအႏွစ္သာရသေဘာနဲ႕ ရွိေနတဲ႕တရားေတြ လို႔ ပဲ ျမင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ က ေနတစ္ဆင္႔တက္လို႔ အပၸမာဏ အျမင္ ကို ရလာတဲ႕ အခါ တစ္ဦးခ်င္း ပုဂၢိဳလ္သေဘာ ကြဲျပားမႈ ေတြ ကို မျမင္ေတာ႔ပဲ သတၱ၀ါ နဲ႕ ေလာက ဆိုတဲ႕ အတိုင္းအဆအကန္႔အသတ္မရွိတဲ႕ ေယဘုယ်သေဘာ တရားဆီ ကို အသိေရာက္ပါတယ္။ အားလံုးေသာ သတၱ၀ါေတြ ဟာ မိမိ နဲ႔ ထပ္တူ ခ်စ္ခင္ၾကင္နာ အပ္တဲ႕ အရွိတရား ေတြ အေနနဲ႔ ျမင္လာတဲ႕ အဆင္႔ပါပဲ။
ဒီလို နဲ႕ တရားရႈျမင္ သူေတာ္စင္ ဟာ မိမိ ရဲ႕ သႏၱာန္ ကို ျပန္လည္ ေလ႕လာၾကည္႔တဲ႕ အခါ သမာဓိတရားေတြ ျဖစ္ထြန္း လာပါတယ္။ သမာဓိအျမင္ ကို ရရွိလာတဲ႕ အခါမွာ မိမိ ရဲ႕ သႏၱာန္ မွာ ေျပာင္းလဲ ေဖါက္ျပန္တတ္တဲ႕ ရုပ္တရားအစု နဲ႕ သိမွတ္ခံစားတုန္႔ျပန္တတ္တဲ႕ နာမ္တရားအစု ေတြ ပဲ ရွိတယ္ ဆိုတာ ကို ျမင္လာပါတယ္။ ဒီ ရုပ္နာမ္တရားစုေတြ ဟာလဲ သီးျခားရပ္တည္ ေနတာ မဟုတ္ပဲ တစ္ု နဲ႔တစ္ခု အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္မွီတြယ္ ဆက္ႏြယ္လို႔ တည္ရွိေနၾကတာ ကို လဲ ျမင္ပါတယ္။
ဒီ က ေနတစ္ဆင္႔တက္လို႔ ၀ိပႆနာ အျမင္ ကို ရရွိလာတဲ႕ အခါမွာ မိမိ ရဲ႕ သႏၱာန္ မွာ ေျပာင္းလဲ ေဖါက္ျပန္တတ္တဲ႕ ရုပ္တရားအစု နဲ႕ သိမွတ္ခံစားတုန္႔ျပန္တတ္တဲ႕ နာမ္တရားအစု ေတြ ဟာ အေၾကာင္းအေထာက္အပံ႕ေတြ ကို မွီၿပီး ျဖစ္ေပၚလာလိုက္ ခဏေလးေတာင္မတည္ပဲ ေပ်ာက္ကြယ္သြားလိုက္ နဲ႕ ျဖစ္-ပ်က္ ေပၚ-ေပ်ာက္ တရားေတြ ရဲ႕ အစဥ္တန္းသေဘာေတြ ပဲ ဆိုတာ ျမင္လာ ပါတယ္။ ပုဂၢိဳယ္ဘာ၀ ကို ခြဲစိတ္ၾကည္႔ေတာ႔ ရုပ္နာမ္ျဒပ္သား ေတြ ကို ေတြ႕ရတယ္။ ရုပ္နာမ္ျဒပ္သား ေတြ ကို ျဖစ္-ပ်က္ ေပၚ-ေပ်ာက္ တရားေတြ ကို ေတြ႕ရတယ္။ ပုဂၢိဳလ္ထဲ မွာ ျဒပ္ (အာကာသဓမၼ) က တည္ရွိေနတယ္။ ျဒပ္ (အာကာသဓမၼ)ထဲ မွာ ျဖစ္-ပ်က္ ေပၚ-ေပ်ာက္ ေျပာင္းလဲျခင္း (အခ်ိန္ကာလဓမၼ) က တည္ရွိေနတယ္။
၀ိပႆနာ အျမင္ က ရင္႕သန္လာေလေလ သမာဓိ အားကလဲ ေကာင္းလာေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္-ပ်က္ ေပၚ-ေပ်ာက္ ေျပာင္းလဲျခင္း (အခ်ိန္ကာလဓမၼ) ျဖစ္စဥ္ က လဲ ျမန္သထက္ျမန္လာပါတယ္။ ပန္ကာ က မြတ္ေနေအာင္လည္တဲ႕ အခါ ပန္ကာအရြက္ေတြ သီးျခားသေဘာေပ်ာက္ ၿပီး လည္ပတ္ေနတဲ႕ အ၀န္းအ၀ိုင္းသ႑ာန္ အေနနဲ႔ ျမင္ေတြ႔ ရသလိုပဲ ပုဂၢိဳလ္ ျဒပ္သားအရွိတရားေတြ ေပ်ာက္လို႔ ျဖစ္ပ်က္အစဥ္ ကိုပဲ တစ္ရိပ္ရိပ္တစ္သဲသဲ ျမင္လာ ရပါတယ္။ အရင္ က အခိုင္အမာ တည္ရွိတယ္ထင္ရတဲ႔ အရာေတြ ေပ်ာက္ကြယ္ ၿပီး မၿမဲတဲ႕ မခိုင္ခံ႕တဲ႕ သဘာ၀ေတြ ကို ပဲ ေတြ႕ လာရတဲ႕ အခါ ဒီ အရာေတြ အေပၚ အရသာခံစားမႈ နဲ႕ တပ္မက္စြဲလန္းမႈ ေတြ တစ္စစ ေလွ်ာ႕ပါးလာ ပါတယ္။ ဒီလို ေလွ်ာ႔ပါးျခင္း ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးအဆင္႕ က ေတာ႔ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြ ကို ခ်စ္ျခင္းလဲ မရွိ မုန္းျခင္းလဲမရွိေတာ႔ပဲ အညီအမွ်ရႈျမင္တဲ႕ ဥေပကၡာစိတ္ သက္သက္ နဲ႕ ပဲ ၾကည္႔ ေနပါေတာ႔တယ္။
ျဖစ္-ပ်က္ ေပၚ-ေပ်ာက္ ေျပာင္းလဲျခင္း (အခ်ိန္ကာလဓမၼ) ျဖစ္စဥ္ ဆိုတာ ဒုကၡသစၥာတရား သံသရာတရား ပါပဲ။ ဒီ ဒုကၡသစၥာတရား အေပၚ ပယ္လဲမပယ္ တြယ္လဲမတြယ္ တဲ႕ အညီအမွ်ရႈျမင္တဲ႕ ဥေပကၡာစိတ္ က အားေကာင္းရင္႔သန္ လာတဲ႕ အခါမွာ ဒီ ဒုကၡသစၥာတရား ျဖစ္စဥ္သေဘာထဲ မွာ ထပ္တူစြဲစရာ ဆုပ္ကိုင္ညြန္ျပစရာ ပကတိအႏွစ္သားရယ္လို႔ ျမဴမႈံမွ် ရွာမေတြ႕ ဘူး ဆိုတာကို ရႈသိစိတ္ က ျမင္လာတယ္။ ရႈသိစိတ္ ကိုယ္တိုင္ က ဒီ ဒုကၡသစၥာတရား ျဖစ္စဥ္သေဘာ ထဲ မွာ အစိတ္အပိုင္း အေနနဲက ပါ၀င္ ေနတဲ႔ အတြက္ မိမိ ကိုယ္တိုင္ကလဲ ထပ္တူစြဲစရာ ဆုပ္ကိုင္ညြန္ျပစရာ ပကတိ အႏွစ္သားရယ္လို႔ ျမဴမႈံမွ် ရွာမေတြ႕ ႏိုင္တဲ႕ သဘာ၀သာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ကို ျမင္ ပါတယ္။
ဒီလို ျမင္လိုက္တာ ဟာ ဒုကၡသစၥာတရားကို ကမ္းကုန္ တန္းကုန္ေအာင္ ျမင္လိုက္တာပါပဲ။ မိမိ ရႈသိေနတဲ႕ ဒုကၡ ဆိုတာ ျဖစ္စြန္းပ်က္စြန္း နိမိတ္ေတြ အထည္ျဒပ္သေဘာ ေတြ လံုးလံုးမရွိတဲ႕ အနိမိတၱ သဘာ၀ ျဖစ္တယ္။ လိုခ်င္ႏွစ္သက္လို႔ ဆုပ္ကိုင္သိမ္းဆည္းဖြယ္ သေဘာေတြ လံုးလံုးမရွိတဲ႕ အပၸဏီဟိတ သဘာ၀ ျဖစ္တယ္။ အခိုင္အမာ အရွိသေဘာ ညြန္ျပစရာ အႏွစ္သား အမာခံ လံုးလံုးမရွိတဲ႕ သုညတ သဘာ၀ ျဖစ္တယ္ လို႔ သိလာ ရပါတယ္။ ဒီ သဘာ၀ ေတြ က နိဗၺာန္ ရဲ႕ သဘာ၀ ေတြ ပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒုကၡ ကို ကမ္း ကုန္ေအာင္သိျခင္း ဆို တာ နိဗၺာန္သဘာ၀ ကို ျမင္ျခင္း ပါပဲ။
ဒီလို ျမင္တဲ႕ ၀င္းလက္ေတာက္ပတဲ႔ အခိုက္အတန္႔ခဏေလးမွာ သိေနတဲ႔ ျဖစ္ပ်က္အစဥ္ က ေျပာင္းျပန္လန္ ၿပီးေတာ႔ ျဖစ္ျခင္းပ်က္ျခင္းမရွိတဲ႕ သိသူ အသိခံ ရႈစိတ္ အရႈခံ ႏွစ္ခုမျပား ေတာ႕တဲ႕ အာရုံတစ္ခုထဲကို စိတ္က နစ္ၿမဳပ္က်ေရာက္ သြားပါေတာ႔တယ္။ အရာခပ္သိမ္းရဲ႕ အခိုင္အမာ အရွိသေဘာညြန္ျပစရာ အႏွစ္သား အမာခံ လံုးလံုးမရွိတဲ႕ ပရမာႏုတၱရ သုညတ သေဘာတစ္ခုပဲ ေပၚလြင္ေနတဲ႕ အသိအခိုက္ ေလးပါပဲ။ ဒီတရားကို ျမင္ျခင္းနဲ႔ အတူ အစြဲဥပါဒါန္ေတြ က ကြာက်ေပ်ာက္ကြယ္ ရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ ဂ်ာကင္ အက်ၤ ီ ေတြ မွာ ေျပာင္းျပန္လွန္ၿပီး ႏွစ္ဖက္လွ ၀တ္လို႔ ရတာ ေတြ ဖူး မွာ ပါ။ ဒီ ဥပမာ လိုပဲ ဒုကၡသစၥာတရား ကို ေျပာင္းျပန္လွန္ လိုက္ေတာ႔ နိေရာဓသစၥာ တရား ကို ျမင္ရတာပါပဲ။ ကိုယ္ရွာေဖြ ေနတဲ႕ အရာ နဲ႔ ကိုယ္လြတ္ေျမာက္ခ်င္တဲ႕ အရာ နိေရာဓသစၥာ နဲ႕ ဒုကၡသစၥာ တရားေတြ ဟာ တစ္ေနရာထဲ မွာ အစဥ္အၿမဲ အတူရွိေနတာ ကို သိလိုက္ရတာပါပဲ။ ဒီ ကိစၥ နဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ၿမိဳ႕မိဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး က “အတၱ ကို ေဖါက္ခြဲေသာ္ ခႏၶာကို ေတြ႔ ရမည္ ခႏၶာ ကို ေဖါက္ခြဲေသာ္ ဒုကၡ ကို ေတြ႔ ရမည္။ ဒုကၡကို ေဖါက္ခြဲေသာ္ နိဗၺာန္ ကို ေတြ႕ ရမည္။ အတၱ ခႏၶာ ဒုကၡ ႏွင္႔ နိဗၺာန္ ဤ ေလးတန္ေသာ တရားတို႕ သည္ ဘယ္အခါ မွ မကြဲ အစဥ္တြဲ၍ ေနေပ၏” လို႔ မိန္႔ဆို ပါသတဲ႕။ နိဗၺာန္တရား ဟာ အတၱ ခႏၶာ ဒုကၡ ေတြ ကို အဆံုးစြန္ အထိ ရွာေဖြတဲ႔ အခါ ေနာက္ဆံုး ေတြ႕ ရတဲ႕ သစၥာဓမၼ ျဖစ္တာ ေၾကာင္႔ အတၱ ခႏၶာ ဒုကၡ သံသရာတရားစု ေတြ ရဲ႕ အႏွစ္သာရ ဟာ နိဗၺာန္တရားပဲ ျဖစ္ ပါေတာ႔တယ္။
ရည္ညြန္းက်မ္းမ်ား
ဂမၻီရာ ဂမၻီရ မဟာနိဗၺဳတဒီပနီ (ပထမ ေရႊက်င္သာသနာပိုင္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး)
နိဗၺာနသရူပဒီပက က႑ (ၿမိဳ႕ျပင္ႀကီးဆရာေတာ္)
နိဗၺာန ဒီပနီ (လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး)
နိဗၺာန္တရားေတာ္ႀကီး (နိဗၺာနပဋိသံယုတၱကထာ) (မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး)
အျမင္မ်ားေျပာင္းလဲျခင္း (ဦးေရႊေအာင္)
Fundamental Wisdom of the Middle Way ( Jay Garfield)
Fundamental Wisdom of the Middle Way ( Jay Garfield)
သာဓု သာဓု သာဓုပါခင္ဗ်ာ။
ReplyDeleteဆရာလင္းထက္ေဆြစာေတြကိုဖတ္ၿပီး အေတာ္ႏွစ္ျခိဳက္ပါတယ္။ ေက်းဇူးလည္းတင္ပါတယ္။ အျခားဘယ္မွာေရးေသးသလဲခင္ဗ်ာ။
ReplyDelete